ایران‌اینترنشنال
در بحبوحه بحران‌های اقتصادی، فشارهای بین‌المللی و شکست‌های امنیتی، جمهوری اسلامی ایران بار دیگر پناهجویان افغانستانی را به تیغ سرزنش و سرکوب سپرده است. موج اخیر دستگیری، تحقیر و اخراج مهاجران افغانستانی نه اتفاقی است و نه ناگهانی.
تصاویر و گزارش هایی که این روزها از مرزهای شرقی ایران منتشر می‌شود، تکان‌دهنده‌تر از هر خبر رسمی درباره بحران مهاجرت است. هزاران مهاجر افغانستانی در یک روز از سوی ماموران جمهوری اسلامی بازداشت و با تحقیر، ضرب‌وشتم و بی‌احترامی اخراج می‌شوند. در میان آنها زنان، کودکان، کهنسالان، بیماران و حتی پناهجویانی با مدارک قانونی نیز دیده می‌شوند. موجی از روایت‌های دردناک در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که به‌روشنی از خشونت سیستماتیک، تحقیر نهادینه‌شده و فروپاشی همدلی انسانی در برخورد با این مهاجران حکایت دارد.
این خشونت از کجا می‌آید؟ چرا جامعه‌ای که خود زیر فشار شدید اقتصادی، سیاسی و اجتماعی است، اینچنین مهاجرستیز می‌شود؟ آیا این مهاجرستیزی ریشه در فرهنگ مردم ایران دارد یا نتیجه مستقیم سیاست‌های ناعادلانه جمهوری اسلامی است؟
مهاجران افغانستانی؛ از همراهی تا حاشیه‌نشینی
مهاجرت گسترده افغانستانی‌ها به ایران از اوایل دهه ۱۳۶۰ خورشیدی آغاز شد؛ زمانی که جنگ، ناامنی و فروپاشی دولت مرکزی در افغانستان، هزاران خانواده را وادار به ترک کشورشان کرد. در دهه‌های نخست، بسیاری از مهاجران افغانستانی در ایران پذیرفته شدند. آنها به ساخت‌وساز، کشاورزی و کارگری مشغول شدند و در بسیاری از نقاط کشور روابط اجتماعی مثبتی با مردم محلی برقرار کردند. افغانستانی‌ها در بازسازی بسیاری از شهرهای ایران نقش کلیدی داشتند؛ به‌ویژه در شهرهایی چون مشهد، قم، تهران، کرمان و یزد.
اما از همان ابتدا، حضور افغانستانی‌ها با محدودیت‌هایی نیز همراه بود. دولت ایران، به‌رغم پذیرش موج مهاجران، آنها را از بسیاری حقوق شهروندی محروم کرد: دسترسی نداشتن به بیمه، محدودیت در مالکیت، ممنوعیت تحصیل رسمی برای کودکان و محرومیت از اقامت دائم. این محدودیت‌ها در سال‌های بعد نه تنها کاهش نیافت بلکه با سیاست‌های کنترل‌گرانه‌تری تقویت شد.
حکومت و ساختار تبعیض: سیاست‌های مهاجرستیزانه
جمهوری اسلامی ایران نه‌تنها هرگز سیاست مهاجرتی روشن و حمایت‌محور نداشته، بلکه از ابتدا حضور مهاجران، به‌ویژه افغانستانی‌ها، را نه به‌مثابه یک واقعیت انسانی یا مسئولیت اخلاقی، بلکه به‌مثابه ابزاری برای کنترل، فشار، و مدیریت بحران‌های داخلی و خارجی در نظر گرفته است.
بهعنوان مثال، حکومت ایران بارها از مهاجران افغانستانی بهعنوان اهرم فشار بر دولت‌های افغانستان استفاده کرده است. در دوره‌هایی که روابط تهران و کابل تیره می‌شد، چه در دوران حامد کرزی و چه در دوران اشرف غنی، موج‌هایی از اخراج، تهدید، سختگیری در صدور کارت اقامت و اعمال محدودیت در اشتغال و آموزش مهاجران آغاز می‌شد. یکی از نمونه‌های روشن آن، قطع ثبت نام کودکان افغانستانی در مدارس دولتی در برخی استان‌ها در سال ۱۳۹۴ بود که با واکنش گسترده در فضای عمومی ایران و افغانستان همراه شد.
همچنین در سال‌های پس از سقوط دولت اشرف غنی، با گسترش حضور مهاجران تازه وارد، دولت ایران اخراج‌های دسته‌جمعی را شدت بخشید، به‌گونه‌ای که به‌گفته منابع رسمی طالبان، تنها در سال ۱۴۰۱ بیش از یک میلیون مهاجر افغانستانی به‌صورت اجباری و در شرایطی غیرانسانی از ایران اخراج شدند.
این استفاده ابزاری، تنها به حوزه دیپلماسی محدود نماند؛ بلکه در سطحی هولناک‌تر، به جذب نظامی مهاجران انجامید. از سال ۱۳۹۲، سپاه قدس با تاسیس «لشکر فاطمیون »از میان مهاجران افغانستانی مقیم ایران، آنها را با وعده اقامت دائم، حقوق مالی یا تحت فشارهای غیرمستقیم، برای جنگ در سوریه به خدمت گرفت.
گزارش‌هایی از سازمان‌های حقوق بشری و رسانه‌های بین‌المللی مانند دیدبان حقوق بشر، خبرگزاری رویترز و نیویورک‌تایمز نشان می‌دهد که حتی نوجوانان ۱۴ تا ۱۶ ساله نیز در میان این نیروها بوده‌اند. برخی از این افراد پس از بازگشت به ایران به حال خود رها و دچار مشکلات روانی یا بی‌سرپناهی شدند. این سوءاستفاده نظامی، مصداق آشکار بهره‌کشی از شرایط آسیب‌پذیر انسانی و نقض فاحش حقوق بشر است.
در سطح اداری و حقوقی نیز جمهوری اسلامی به‌جای تسهیل اقامت و ادغام مهاجران، با ایجاد دیوارهای تبعیض ساختاری، مهاجران افغانستانی را از بسیاری از حقوق بنیادین محروم کرده است. ممنوعیت خرید خانه، خودرو، اشتغال رسمی، دسترسی به بیمه‌های اجتماعی و تحصیل در دانشگاه‌های دولتی، تنها بخشی از این سیاست‌هاست.
در برخی استان‌ها، مانند خراسان رضوی، کرمان و فارس، محدودیت‌هایی برای تردد، اسکان یا ثبت نام فرزندان در مدارس اعمال شده که حتی قوانین بین‌المللی پناهندگی را نیز نقض می‌کند. در سال‌های گذشته، برگه‌هایی با عنوان «مناطق مجاز سکونت اتباع » در شهرهایی مانند مشهد منتشر شده که رسما ساکنان افغانستانی را از ورود یا زندگی در بخش‌هایی از شهر منع می‌کند.
در کنار این تبعیض‌های قانونی، حکومت بارها موج‌هایی از اخراج غیرقانونی و فاقد فرایند قضایی یا نظارت مستقل را نیز اجرا کرده است.
آخرین موج اخراج مهاجران افغانستانی در پی جنگ اخیر تهران با اسرائیل و آمریکا و به بهانه جاسوسی مهاجران شکل گرفته است. مسئولان ایرانی این‌بار نه تنها اتباع بدون مدرک، بلکه حتی مهاجران دارای روادید یا اقامت قانونی را به بهانه «جاسوسی »هدف گرفته‌اند. بر اساس گزارش‌ها، بیش از ۳۰ هزار افغانستانی تنها در یک روز و در مجموع حدود۳۶۶ هزار نفر در نیمه اول سال ۲۰۲۵ از ایران اخراج شدهاند.
مقامات امنیتی جمهوری اسلامی بدون ارائه شواهد مستند، از بازداشت و اخراج انبوه افغانستانی‌ها سخن می‌گویند. اتهامات جاسوسی نه تنها رسانه‌ای شدهاند، بلکه موبایل مهاجران نیز برای یافتن ارتباط با اسرائیل بازرسی شده. بسیاری از پناهجویانی که سالها در ایران زندگی کردهاند، ناگهان هویت عمومیشان بهعنوان «جاسوس »تغییر کرده؛ اتهامی که موجی از اضطراب، بی‌اعتمادی و ناباوری را میان مهاجران ایجاد کرده است.
این اخراج‌ها نه‌تنها شامل مهاجران فاقد مدرک، بلکه در موارد متعددی شامل پناهندگان دارای کارت اقامت، زنانی با فرزندان متولد ایران و بیماران نیازمند درمان پزشکی نیز شده است. در بسیاری موارد، ماموران هنگام بازداشت حتی به مهاجران اجازه جمع کردن وسایل، تماس با خانواده یا دریافت دارو را نیز نمی‌دهند. جدایی کودکان از والدین، ناپدید شدن نوجوانان در مسیر اخراج و بی‌خبری خانواده‌ها از سرنوشت بازداشت‌شدگان، فجایعی تکرارشونده در این روند بوده‌اند.
«دیگری سازی» و سیاست جایگزینی دشمن
یکی از موثرترین ابزارهای حکومت در ساختن تصویر منفی از مهاجران، رسانه‌های رسمی، به‌ویژه صداوسیما بوده است. در سریال‌ها، اخبار و گزارش‌ها، مهاجر افغانستانی اغلب با ویژگی‌های منفی به تصویر کشیده شده: بزهکار، خشن، ناآگاه یا سربار. درحالی‌که آمارهای رسمی نشان می‌دهد نرخ جرایم در میان مهاجران افغانستانی نه تنها بیشتر از شهروندان ایرانی نیست، بلکه در بسیاری موارد پایین‌تر است.
از سوی دیگر، رسانه‌های حکومتی هرگونه اعتراض نسبت به رفتار با مهاجران را با برچسب‌هایی چون «نفوذ فرهنگی»، «تهدید امنیتی » یا «جوسازی بیگانگان »خاموش می‌کنند که این بار اتهام جاسوسی هم به آن اضافه شده است. نتیجه آن که بسیاری از مردم، به‌ویژه نسل‌های جوان‌تر، بدون شناخت مستقیم از مهاجران افغانستانی، تصویر کلیشه‌ای و منفی از آنان در ذهن دارند.
به‌علاوه در شرایط بحران اقتصادی، ذهنیت عمومی همواره مستعد یافتن «مقصر »است. حکومت ایران به جای پذیرش مسئولیت، افغانستانی‌ها را عامل کمبود منابع، افزایش بیکاری یا بار اضافی بر سیستم رفاه عمومی معرفی کرده است. این در حالی است که بخش عمده‌ای از مهاجران افغانستانی در مشاغل سخت، کم‌درآمد و غیررسمی مشغول‌اند؛ مشاغلی که اغلب ایرانیان به آنها رغبت ندارند. با اینکه مهاجران سهمی از یارانه‌های دولتی، بیمه یا خدمات رفاهی ندارند، مالیات نیز می‌پردازند و حضور آنان به رشد برخی از بخش‌های اقتصادی، به‌ویژه در ساخت‌وساز و کشاورزی کمک کرده است.
با وجود این، در روایت رسمی، مهاجر افغانستانی نه کارگر پرتلاش، بلکه مهاجم بیگانه‌ای تصویر می‌شود که منابع کشور را می‌بلعد. این سیاست جایگزینی دشمن، مشابه همان الگویی است که حکومت برای توجیه سرکوب داخلی نیز به کار می‌برد: همیشه باید «دیگری»ای وجود داشته باشد که تهدید تلقی شود؛ گاه غرب، گاه مخالفان داخلی و گاه مهاجران.
مردم یا حکومت؟ مسئولیت اصلی با کیست؟
پرسش از مسئولیت مردم در پدیده مهاجرستیزی اگرچه حساس، اما گریزناپذیر است. نمی‌توان تمام رفتارهای طردکننده، خشونت‌بار یا تحقیرآمیز را تنها به سیاست‌های حکومتی نسبت داد؛ بخشی از این برخوردها، ریشه در باورهای تاریخی، ساختارهای طبقاتی و مناسبات اجتماعی خود جامعه ایران دارد. نگاه بخشی از مردم ایران به مهاجران افغانستانی، در بسیاری موارد با کلیشه‌هایی نظیر «کارگر ارزان»، «غریبه مزاحم»، یا حتی «تهدید فرهنگی » آمیخته شده است؛ نگاهی که گرچه محصول تبلیغات رسمی است، اما تنها به آن محدود نمی‌شود.
برخی از این نگرش‌ها سابقه‌ای طولانی دارند و از گذشته‌های دور، در ساختار سلسله‌مراتبی هویتی در ایران شکل گرفته‌اند. در روایت‌های شفاهی، ادبیات عامیانه و حتی نظام آموزشی، همواره نوعی نگاه از بالا به پایین نسبت به همسایگان شرقی، به‌ویژه افغانستانی‌ها وجود داشته است.
تصورات قالبی درباره «افغانستانی بودن»، به‌ویژه در شهرهایی که مهاجران بیشتری ساکن‌اند، به‌سادگی به تبعیض روزمره، تمسخر، تحقیر زبانی و حذف اجتماعی منتهی شده است. این امر در زندگی روزمره بازتاب می‌یابد: از امتناع برخی خانواده‌ها از اجازه بازی به کودکانشان با بچه‌های افغانستانی گرفته تا امتناع از اجاره خانه به مهاجران و در سطحی کلان‌تر، شکل‌گیری محله‌های حاشیه‌نشین «ویژه افغانستانی‌ها »که عملا جداسازی فضایی را بازتولید می‌کنند.
ساختار طبقاتی جامعه نیز در بازتولید تبعیض نقش داشته است. بیشتر مهاجران افغانستانی در پایین‌ترین سطوح اقتصادی، شغلی و اجتماعی قرار دارند و در غیاب سیاست‌های ادغام، این شکاف به بیگانگی متقابل دامن زده است. در نتیجه، بسیاری از ایرانیان، به‌ویژه در طبقات متوسط و بالا، مهاجران را نه بهعنوان همسایه، بلکه بهعنوان «دیگریِ مزاحم » می‌بینند؛ دیگرانی که حضورشان یادآور فقر، بی‌ثباتی و تهدید به نزول در سلسله مراتب اجتماعی است.
با این حال، این وضعیت به‌هیچ‌وجه یکدست نیست. تنوع تجربیات در نقاط مختلف ایران، نقش آموزش، ارتباط مستقیم و تعامل‌های روزمره را برجسته می‌کند. در بسیاری از مناطق، مهاجران افغانستانی در بافت محلی ادغام شدهاند، روابط خویشاوندی با ایرانیان پیدا کردهاند و بخشی از نیروی کار، فرهنگ و حتی هویت اجتماعی محله‌های خود محسوب می‌شوند. از همین‌رو، مهاجرستیزی را نمی‌توان به یک ویژگی فراگیر مردمی فروکاست، بلکه باید آن را به‌مثابه روندی دید که در بستر تبعیض ساختاری، آموزش ناکارآمد، تصویرسازی رسانه‌ای و تجربه‌های نابرابر شکل گرفته است.
بازاندیشی در مفهوم همبستگی
در جهانی که جابه‌جایی انسان‌ها به‌دلیل جنگ، فروپاشی دولت‌ها، بحران‌های اقلیمی و نابرابری‌های ساختاری به پدیده‌ای فراگیر بدل شده، بازنگری در مفاهیمی چون «همسایگی»، «دیگری »و «مسئولیت مشترک » اهمیت روزافزونی یافته است.
جامعه ایران نیز، که خود سال‌هاست درگیر سرکوب سیاسی، رکود اقتصادی و انسداد اجتماعی است، در برابر نوعی دوگانگی قرار دارد: از یک‌سو تجربه زیسته‌اش او را مستعد همدلی با پناهجویان می‌کند، و از سوی دیگر، تحت فشار گفتمان‌های رسمی و بحران‌های انباشته، ممکن است واکنش‌هایی تدافعی و بیگانه‌ستیزانه از خود نشان دهد.
بررسی روندهای چند دهه اخیر نشان می‌دهد که مهاجرستیزی در ایران، بیش از آنکه ریشه در باورهای فرهنگی یا خصومت‌های دیرینه داشته باشد، نتیجه مستقیم سیاستگذاری‌های حکومتی است. نظام جمهوری اسلامی با اعمال محدودیت‌های اداری، تبعیض قانونی و بهره‌برداری ابزاری از مهاجران، نه‌تنها آنها را به حاشیه رانده، بلکه زمینه‌های تنش اجتماعی را نیز تقویت کرده است.
در این میان، تبلیغات رسمی و نبود نهادهای ناظر مستقل، موجب بازتولید کلیشه‌های منفی و شکل‌گیری تصویری ناعادلانه از مهاجران افغانستانی در ذهن بخشی از جامعه شده است.
با این حال، شواهدی از مقاومت اجتماعی در برابر این سیاست‌ها نیز وجود دارد. واکنش‌های مدنی، تلاش روزنامه‌نگاران مستقل، و فعالیت گروه‌های محلی برای حمایت از مهاجران، نشان می‌دهد که بخش‌هایی از جامعه ایران همچنان ظرفیت بالایی برای بازسازی همبستگی انسانی دارند. آینده این همزیستی، نه در انکار تنش‌ها بلکه در شناسایی ریشه‌های آن، نقد سیاست‌های تبعیض‌آمیز و بازتعریف مفاهیم شهروندی و حقوق انسانی رقم خواهد خورد.
در چنین چشم‌اندازی، نقش نهادهای مدنی، پژوهشگران، رسانه‌های مستقل و حتی نهادهای بین‌المللی، بیش از پیش حیاتی است؛ اما نه برای تزریق ارزش‌های انتزاعی، بلکه برای ایجاد شرایطی که در آن، مهاجران نه به‌مثابه تهدید، بلکه به‌مثابه بخشی از واقعیت اجتماعی ایران شناخته شوند؛ واقعیتی که مواجهه صادقانه با آن، مقدمه هر نوع اصلاح ساختاری در آینده خواهد بود.
این رویکرد، امتداد سیاستی است که از روزهای نخست انقلاب اسلامی آغاز شد، با شعارهای وحدت اسلامی و »اسلام مرز ندارد«، اما در عمل چیزی جز بی‌ثباتی، بی‌سرانجامی و بهره‌برداری سیاسی برای مهاجران افغانستانی به همراه نداشت.
در سال‌های نخست پس از انقلاب ۱۳۵۷، روح‌الله خمینی با هدف ایجاد نوعی همسویی میان امت اسلامی و کسب مشروعیت در میان مسلمانان منطقه، مرزهای ایران را به روی افغانستانی‌ها گشود. شعار »اسلام مرز ندارد« راه را برای ورود میلیون‌ها پناه‌جوی افغانستانی، به‌ویژه پس از اشغال افغانستان از سوی شوروی، هموار کرد. اما برخلاف این شعارهای انقلابی، هیچ سیاست مدون یا برنامه اجرایی برای اسکان یا اعطای حقوق شهروندی به افغانستانی‌ها تدوین نشد. مهاجران افغانستانی به حال خود رها شدند؛ اغلب بدون مدارک اقامتی، بیمه، یا حق تحصیل و اشتغال قانونی.
در عمل، جمهوری اسلامی در دهه‌های بعد، از حضور افغانستانی‌ها به عنوان ابزاری در پروژه‌های نظامی و سیاسی استفاده کرد. در سوریه، نیروهای افغانستانی عضو لشکر فاطمیون به جنگ اعزام شدند. در ایران، آنها به عنوان نیروی کار ارزان و بدون پوشش قانونی، در ساخت‌وساز، کشاورزی و خدمات فعالیت کردند. هرگاه نیز حکومت نیاز به انحراف افکار عمومی از بحران‌های داخلی داشت، پروژه »اخراج مهاجران« یا تهییج جامعه علیه افغانستانی‌ها کلید می‌خورد.
با آغاز ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی و همزمانی آن با سقوط کابل در تابستان ۱۴۰۰، موج جدیدی از پناهجویان افغانستانی به ایران وارد شدند. گزارش‌ها حاکی از آن است که طی دو سال گذشته، بیش از دو میلیون افغانستانی وارد ایران شدهاند. اما دولت رئیسی به جای سامان‌دهی یا اعمال سیاست مهاجرتی روشن، مرزها را عملاً رها کرد. همین موضوع موجب شکل‌گیری بازار سیاه انتقال مهاجر، فساد در مرزها و رشد نگرانی‌های اجتماعی شد.
به جای حل ساختاری بحران، جمهوری اسلامی با کمک رسانه‌های رسمی، تصویری از مهاجر افغانستانی به عنوان »تهدید امنیتی« ساخت. در ماه‌های اخیر، با شدت گرفتن حملات اسرائیل به تاسیسات نظامی و هسته‌ای ایران و ضربات جدی به سپاه و فرماندهی نظامی، این رویکرد تشدید شد. جامعه‌ای خسته، نگران و دچار سرخوردگی از عملکرد حاکمیت، آماده پذیرش روایت‌هایی از »دشمن داخلی« بود. این بار، مهاجران افغانستانی قربانیان این بازی شدند.
در کنار تبلیغات، آمارسازی نیز یکی از ابزارهای حکومت است. برخی مقامات ادعا کردهاند که سهم افغانستانی‌ها در جرایم شهری بالاست. اما طبق آمار رسمی قوه قضائیه، سهم افغانستانی‌ها از کل زندانیان ایران حدود شش درصد است؛ در حالی که جمعیت مهاجران افغانستانی در ایران بین پنج تا هفت میلیون نفر برآورد می‌شود. بسیاری از این بازداشتها مربوط به «ورود غیرقانونی» یا «اشتغال بدون مجوز» است، نه جرایم خشن یا سازمانیافته.
از سوی دیگر، نقش جمهوری اسلامی در ناامنی افغانستان را نباید نادیده گرفت. طی چهار دهه گذشته، نهادهایی چون سپاه انصار – که در شرق ایران مستقر است – با سیاست‌های مداخلهگرایانه در امور افغانستان، عملاً شرایط زندگی را برای شهروندان عادی افغانستانی ناامن کردهاند. همچنین ستاد امور افغانستان در وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، با سیاست‌های متناقض با سپاه، موجب بروز اختلاف و حتی درگیری میان گروه‌های تحت حمایت جمهوری اسلامی در افغانستان شده است.
افزون بر این، جمهوری اسلامی با انتقال خانوادههای فرماندهان ارشد جهادی افغانستان به ایران، تلاش کرده تا آنها را وابسته و مطیع نگاه دارد. این روند خود نشاندهنده سیاست عامدانه برای باز نگهداشتن درهای کشور به روی مهاجران خاص با اهداف ژئوپلیتیکی است.
در جریان جنگ ۱۲ روزه جمهوری اسلامی و اسرائیل، روند اخراج مهاجران افغانستانی بهشدت افزایش یافت. طبق گزارش سازمان بین‌المللی مهاجرت، از ژانویه تا پایان ژوئن ۲۰۲۵، حدود ۶۹۰ هزار مهاجر افغانستانی از ایران خارج شدهاند که بیش از ۷۰ درصد آنها به اجبار اخراج شدهاند. تنها در ماه ژوئن، ۲۳۰ هزار نفر ایران را ترک کردهاند. دولت ایران ضربالاجل پانزدهم تیر را برای ترک افغانستانیهای فاقد مدارک اقامت تعیین کرده است.
اخراج از ایران، کشتار به دست طالبان
در همین زمینه، تجربه شخصی نگارنده نیز گواهی است بر عمق فاجعهای که دهههاست تکرار می‌شود. در سال ۲۰۰۱، زمانی که افغانستان از دست طالبان آزاد شده بود، نگارنده در منطقه اسلام قلعه، در نزدیکی مرز تایباد – شهری که گمرک مرزی جمهوری اسلامی در آن قرار دارد – شاهد گورهای دسته‌جمعی بود که پناهجویان هزارهای در آن دفن شده بودند. این افراد که از سوی جمهوری اسلامی به افغانستان بازگردانده شده بودند، در بیابانهای اطراف این شهر کوچک به‌دست طالبان تیرباران و دفن شده بودند.
جمهوری اسلامی میدانست که طالبان به طور سیستماتیک هزارههای شیعهمذهب را مورد خشونت قرار میدهند، اما باز هم این افراد را در شهرهای مختلف ایران دستگیر، به اردوگاههای شرق کشور منتقل و به افغانستان بازمیگرداند.
حکومت به نفرت از دیگری دامن میزند
این سیاست جنگ روانی و ابزارسازی از رنج انسانی، نه تنها موجب اخلال در همزیستی اجتماعی شده، بلکه تهدیدی جدی برای امنیت انسانی مهاجران نیز پدید آورده است. گزارش‌ها از ضرب‌وشتم، آتش زدن خانه‌ها، تحقیر در خیابان و حملات دسته‌جمعی در برخی شهرها نگران‌کننده است. همزمان، جریانهای تندرو با نفوذ در فضای رسانه‌ای و مذهبی، هرگونه حمایت از حقوق مهاجران را خیانت میدانند.
در شرایطی که کشور با بحران‌های متعدد از جمله تحریم، رکود اقتصادی و بی‌اعتمادی سیاسی مواجه است، جمهوری اسلامی با انداختن تقصیرها به گردن مهاجران افغانستانی، تنها در حال انکار واقعیت است. اما واقعیت این است که مهاجران افغانستانی نه تهدید، بلکه بخش جدانشدنی از ساختار اجتماعی و اقتصادی ایراناند. نادیده گرفتن این واقعیت، تنها به تکرار چرخههای خشونت و بی‌ثباتی خواهد انجامید.
جامعه ایران نیازمند بازنگری در نحوه نگاه به »دیگری« است؛ و حاکمیت باید پاسخگوی سیاست‌های فرصتطلبانهاش در قبال مهاجران باشد. همان کسانی که روزی با شعار اسلام دعوت شدند، امروز در آتش نفرت و سرکوب میسوزند. سکوت در برابر این وضعیت، همراهی با بیعدالتی است.
