با برداشتن محدودیت‌های کرونایی و از سرگیری سفرهای بین‌المللی، این نگرانی وجود دارد که علاوه بر کرونا، آمار ابتلا به بیماری‌های عفونی و فصلی که در دوران همه‌گیری به دلیل وجود محدودیت‌ها کاهش یافته بود، دوباره افزایش یابد.
بیش از ۱۰۰ میلیون نفر در ماه سپتامبر پای تماشای سریال خشن «بازی مرکب» نشستند. درباره اینکه تماشای خشونت بر روی صفحه نمایش برای افراد بد است یا نه، تحقیقات وسیعی انجام شده و اتفاق‌نظر بر این قرار دارد که این امر می‌تواند تاثیرات منفی داشته باشد. اما سوال این است که چرا تمایل انسان‌ها به تماشای خشونت بسیار کمتر موردتوجه قرار گرفته است؟
مرگ، خون و خشونت همیشه افراد بسیاری به گرد خود جمع کرده است. در رم باستان، انبوه جمعیت برای تماشای کشت‌وکشتار به کولوسئوم، تماشاخانه باستانی در شهر رم، پایتخت کنونی ایتالیا هجوم می‌بردند. طی قرون اخیر نیز اعدام در ملاعام یک‌جور فیلم موفق گیشه بوده است.
در عصر جدید هم کوئنتین تارانتینو، کارگردان آمریکایی، باور دارد که نمایش خشونت در فیلم «باحال» است و او آن را می‌پسندد؛ به نظر می‌رسد خیلی از افراد با او موافق باشند. پژوهش درباره پرفروش‌ترین فیلم‌های جهان نشان داد که ۹۰ درصد این فیلم‌ها بخشی دارد که در آن، قهرمان فیلم در یک صحنه خشونت‌آمیز درگیر می‌شود. همچنین، بسیاری آمریکایی‌ها از تماشای فیلم‌های ترسناک لذت می‌برند و بارها در سال چنین فیلم‌هایی را تماشا می‌کنند.
چه کسی فیلم خشن نگاه می‌کند؟
برخی افراد ممکن است بیش از سایرین از تماشای خشونت لذت ببرند. عواملی چون جنسیت، پرخاشگر بودن و کمتر بودن احساس همدلی در فرد می‌تواند احتمال لذت اشخاص از تماشای خشونت را بیشتر کند.
همچنین ویژگی‌های شخصیتی خاصی هم در این تمایل دخیل است که مرتبط با علاقه به رسانه خشن است. افراد برون‌گرای طالب هیجان و افرادی که بیشتر پذیرای تجربیات زیبایی‌شناختی‌اند، تماشای فیلم‌های خشونت‌آمیز را بیشتر دوست دارند.
در مقابل، افراد سازگار که با خصوصیاتی همچون فروتنی و دلسوزی شناخته می‌شوند، رسانه خشن را کمتر دوست دارند.
اما آخر چرا؟
بر اساس یک نظریه، تماشای خشونت پاکسازی روانی می‌کند و خشونت اضافه را از وجود افراد می‌شوید و با خود می‌برد. اما این تصور، بر اساس شواهد محکم نیست. بلکه هنگامی که اشخاص خشمگین به تماشای محتوای خشونت‌بار می‌نشینند، تمایل آنان برای ابراز خشونت بیشتر می‌شود.
تحقیقات اخیر جدید برگرفته از پژوهش درباره فیلم‌های ترسناک، حاکی از آن است که سه دسته از افراد از تماشای خشونت لذت می‌برند و هر گروه، دلایل خاص خودشان را دارند.
یک گروه «معتادان آدرنالین» نام داده شده‌اند. این شخصیت‌های هیجان‌طلب خواستار تجربیات جدید و شدیدند و احتمال بیشتری دارد که از تماشای خشونت به وجد بیایند. برخی از افراد این گروه ممکن است اشخاصی باشند که مشاهده رنج دیگران را دوست داشته باشند. سادیست‌ها، درد دیگران را بیش از اندازه معمول حس می‌کنند و از آن لذت می‌برند.
گروه دیگر افرادی‌اند که تماشای خشونت را دوست دارند چون فکر می‌کنند که این کار چیزی به آنها یاد می‌دهد. در تحقیقات مربوط به وحشت، چنین اشخاصی «زهره‌ترک» نامیده می‌شوند؛ تماشای فیلم ترسناک در این دسته همانند «معتادان آدرنالین»، باعث برانگیخته شدن احساسات شدید می‌شود. اما آنان این احساسات را دوست ندارند، بلکه آن را تنها برای اینکه چیزی درباره نجات و بقا به آنان می‌آموزد، تاب می‌آورند.
ویکرد این دسته به مازوخیسم ملایم شباهت دارد که لذت از تجربه‌ای دردناک و آزارنده در محدوده‌ای امن را در برمی‌گیرد. اگر انسان بتواند چنین دردهایی را تحمل کند، ممکن است چیزی به دست بیاورد. همانگونه که تماشای برنامه‌های کمدی دردناک و خجالت‌آور می‌تواند به ما چیزی درباره مهارت‌های اجتماعی بیاموزد، تماشای فیلم خشن هم می‌تواند به ما مهارت‌های بقا یافتن بیاموزد.
و در نهایت گروه آخر که به نظر می‌رسد که هر آنچه دو گروه بالا از آنها لذت می‌برند را دوست دارد. این دسته اشخاص، از احساسی که در اثر تماشای خشونت به آنها دست می‌دهد لذت می‌برند و در عین حال حس می‌کنند که از آن چیزی می‌آموزند. در ژانر وحشت، چنین افرادی «تاب‌آورندگان سیاه» نامیده می‌شوند.
این فکر که افراد تماشای امن خشونت بر روی نمایشگر را دوست دارند چون فکر می‌کنند که چیزی به آنها می‌آموزد «نظریه تحریک تهدید» نامیده می‌شود که مطابق با مشاهداتی است که نشان می‌دهد افرادی که به سمت تماشای خشونت کشیده می‌شوند بیشتر در معرض یا ابراز چنین خشونتی‌اند.
تماشای امن خشونت برای افراد در حالی که به مبل تکیه زده‌اند، ممکن است راهی برای آماده‌سازی آنها برای دنیایی خطرناک و خشن باشد. بنابراین دلیل پسند خشونت، دلیل موجهی است. نکته جالب آن است که یک پژوهش اخیر نشان داده است که طرفداران ژانر وحشت، در دوران همه‌گیری کوویدـ۱۹ از نظر روانی مقاوم‌تر از سایرین بوده‌اند.
آیا افراد طالب خشونت‌اند یا چیز دیگر؟
اما برای تجدیدنظر درباره علاقه به تماشای خشونت هم دلایل بسیاری وجود دارد. برای مثال، در یک پژوهش، محققان برای دو دسته از افراد فیلم «فراری» محصول ۱۹۹۳ با بازی هریسون فورد را نمایش دادند. به یک‌گروه نسخه اصلی فیلم نشان داده شد و به گروه دیگر نسخه‌ای که تمامی صحنه‌های خشن از آن حذف شده بود. اما هر دو گروه فیلم را به یک اندازه دوست داشتند.
این یافته در دیگر پژوهش‌ها هم صادق بوده که نشان می‌دهد درآوردن صحنه‌های خشن از فیلم‌ها موجب نمی‌شود تماشاگر آن را کمتر بپسندد. حتی شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد افراد نسخه غیرخشن فیلم‌ها را بیشتر از اصلشان دوست دارند. بسیاری افراد نیز ممکن است از چیزی که با خشونت همراه می‌شود لذت ببرند و نه خود آن. برای مثال، خشونت کشش و تعلیق می‌آفریند که ممکن است برای مردم خوشایند باشد.
احتمال دیگر این است که مردم از آنچه خشونت آنان را به آن وامی‌دارد لذت می‌برند و نه خشونت. تماشای خشونت فرصتی برای فهم یافتن معنا در زندگی است و افراد را بر آن می‌دارد که به ابعاد انسانی‌شان بیندیشند؛ تجربه‌ای که ارزشمند پنداشته می‌شود.
نظریات دیگری نیز وجود دارد. بنا بر «نظریه انتقال تحریک» تماشای خشونت موجب برانگیختگی در افراد می‌شود، احساسی که تا انتهای فیلم با آنها باقی می‌ماند و پایان فیلم را برایشان دلپذیرتر می‌کند. فرضیه «میوه ممنوعه» نیز بر این استوار است که خشونت را امری ممنوعه پنداشتن، آن را برای افراد خوشایند می‌کند. همچنین تذکرات هشداردهنده بر روی برچسب فیلم‌ها و در ابتدای آنها هم علاقه افراد به تماشای برنامه‌های خشن را افزایش می‌دهد.
در نهایت، ممکن است که اشخاص از تماشای مجازاتی که دیگران مستحق آنند لذت می‌برند و نه خشونت. در حقیقت هنگامی که فکر امکان مجازات مجرمان به ذهن افراد خطور می‌کند، مرکز پاداش مغزشان مانند یک شهربازی غرق نور می‌شود. اما لازم است این نکته ذکر شود که کمتر از نیمی از خشونتی که بر روی صفحه نمایش شاهد آنیم، مجازاتی است که خیر بر شر اعمال می‌کند.
انگیزه‌های سیاسی چه؟
تمام موارد عنوان‌شده حاکی از آن است که شرکت‌های رسانه‌ای ممکن است خشونتی را ارائه کنند که افراد طالب آن نیستند و به آن نیازی ندارند. پس باید نقش دیگر فشارهای گروهی، سیاسی و ایدئولوژیک در تشویق به نمایش خشونت در سراسر جهان را در نظر گرفت.
به‌عنوان مثال، دولت آمریکا، از هالیوود سود می‌برد و بر آن تاثیرگذار است. این است که به تصویر کشیدن خشونت می‌تواند موجب رضایت افراد از سیاست‌های دولت شود و آنان را به حمایت از مشروعیت قدرت و خشونت دولت تشویق کند و به تشخیص اینکه چه کسانی شایسته قربانی نامیده شدن‌اند نیز کمک کند.
اما پیامی که نمایش خشونت بر روی صفحه به مخاطب می‌فرستد، ممکن است موجب انفصال او از دنیای حقیقی شود. هنگامی که آمار جرایم رو به کاهش است، تماشای خشونت می‌تواند باعث شود افراد فکر کنند که خشونت در حال افزایش است.
فیلم‌ها درباره تاثیر واقعی خشونت بر روی بدن انسان هم دروغ می‌گویند. حدود ۹۰ درصد خشونت اعمال‌شده در فیلم‌ها، آسیب حقیقی جسمی واردشده بر بدن قربانی را نشان نمی‌دهد. فیلم‌ها همچنین می‌توانند حقیقت خشونت مردان علیه زنان و کودکان را طور دیگری جلوه دهند.
این است که همه باید دائما آگاه باشند که خشونت روی صفحه نمایش، تا چه اندازه با خشونت در دنیای حقیقی متفاوت است.
بی‌بی چمن، مانند ده‌ها زن دیگر شاغل در حوزه قضایی در افغانستان، مسئول پرونده‌های «مرکز عدلی و قضایی مبارزه علیه مسکرات و مواد مخدر» بود. او به دلیل تهدید شدن از سوی مردانی که پیش‌تر برایشان حکم حبس صادر کرده بود و در جریان ناآرامی‌های تسلط دوباره طالبان بر افغانستان آزاد شدند، از کشورش بیرون رانده شد.
بی‌بی چمن که در آپارتمانی خالی از اسباب و اثاثیه در آتن، پایتخت یونان، با رویترز مصاحبه کرده گفت هنگامی که طالبان قدرت را به دست گرفتند، این دسته از زنان احساس خطر کردند که اگر به دست طالبان بیفتند، کشته خواهند شد.
بی‌بی چمن نزدیک به دو ماه با همسر خبرنگار و دو فرزندش در حال فرار و بین چهار شهر مختلف در تردد بود، تا اینکه سرانجام به همراه ۲۵ زن قاضی و وکیل و خانواده‌هایشان، از افغانستان تخلیه و به یونان منتقل شدند.
حالا تمامی آنها در بلاتکلیفی به سر می‌برند، شغلی ندارند و متعلقات کمی با خود به همراه دارند. همچنین آنها باید ماه‌ها درگیر کاغذبازی‌های اداری باشند تا به مقصد نهایی در نقطه‌ای از اروپا برسند.
بی‌بی چمن گفت که در افغانستان، زنانی که زمانی در پی برقراری عدالت بودند حالا در خانه‌هایشان گیر افتاده‌اند. او اشاره کرد که بعد از سلطه قبلی طالبان برافغانستان (سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱)، زنان افغان برای مدت دو دهه گام‌های بلندی رو به جلو برداشته بودند و به مشاغلی در حوزه قضا، رسانه و سیاست که پیش‌تر در درست مردان بود پیوسته بودند.
طالبان، از زمان قدرت به دست گرفتن دوباره در ماه اوت، قول داده‌اند که از حقوق زنان در چارچوب قوانین اسلامی محافظت کنند و گفته‌اند که کارکنان دولت پیشین افغانستان هم مشمول «عفو عمومی» شده‌اند. بی‌بی چمن از جامعه بین‌الملل خواست طالبان را به رسمیت نشناسد؛ چرا که حرف و عمل آنها با هم تفاوت دارد.
سهیل شاهین، از اعضای دفتر سیاسی طالبان در دوحه، پایتخت قطر، اظهارات زنان قاضی و وکیلی که از افغانستان گریخته‌اند را رد کرد و این گفته‌ها را «بهانه» این دسته از زنان برای جا افتادن در کشورهای غربی خواند. شاهین تاکید کرد که طالبان به عفو عمومی که اعلام کرده است، پایبند خواهد ماند.
رگبار تهدید
افغانستان حدودا ۵۰۰ وکیل و ۲۵۰ قاضی زن ثبت‌شده دارد که حتی پیش از تسلط دوباره طالبان بر این کشور نیز، کارهای پرخطری برعهده داشتند.
پس آنکه در ژانویه ۲۰۲۱، مردان مسلح ناشناس دو قاضی زن دیوان عالی قضایی افغانستان را به گلوله بستند، بی‌بی چمن ماه‌ها نگران جانش بود و هر روز از مسیرهای متفاوتی به محل کار می‌رفت.
فریبا قریشی قاضی بود که قضاوت پرونده‌هایی همچون حمله سال ۲۰۱۶ به کنسولگری آلمان در مزار شریف و قتل سال ۲۰۱۷ یک فیزیوتراپیست اسپانیایی که از کارکنان صلیب سرخ بود را بر عهده داشته است. او گفت که قضات زن، تهدیداتی همچون «به خانه‌هایتان حمله می‌کنیم و یا وارد اتاق دادگاه می‌شویم» از جانب طالبان دریافت می‌کردند.
هنگامی که طالبان تسلط شهر محل‌سکونت قریشی را در دست گرفت، او از ترس اینکه آنها به دنبال او بیایند، از دادگاه محل کارش گریخت.
قریشی گفت مجرمانی که او به موارد اتهامی آنها رسیدگی کرده بود او را می‌شناختند و در خطر بوده است. هنگامی که او در اختفا بود، تماس‌هایی تهدیدکننده از طالبان دریافت می‌کرد که از چهار شماره مختلف به او تماس می‌گرفتند.
فریبا، هنگامی که متوجه شد دیگر قادر به ترک خانه نیست و فرزندانش هم نمی‌توانند به مدرسه بروند، مجبور به ترک افغانستان شد. او گفت که آینده‌ای برای او و کودکانش متصور نبود و هیچ روزنه امیدی وجود نداشت.
فریبا حالا در آتن امیدوار است که به خانواده‌اش در هلند بپیوندد و بتواند دوباره کار را از سر بگیرد.
بنا بر اعلام یونان، ۳۶۷ شهروند افغان که اغلب کارکنان قوه قضاییه افغانستان بوده‌اند، روز یکشنبه ۲۴ اکتبر، ۲ آبان‌ماه، برای اسکان موقت به آتن رسیدند.
در پی درگیر شدن افغانستان با بحران عمیق سیاسی، بازگشت به این کشور تنها برای معدودی از شهروندان آن متصور است. بی‌بی چمن گفت که شرایط در افغانستان از آنچه که هست، بدتر خواهد شد. او اضافه کرد در کشوری که شغلی وجود ندارد و مردم به دنبال فرارند، امیدی نیست.
دکتر ناتاشا ییتس، استاد دانشگاه باند در استرالیا، در مقاله‌ای که در وب‌سایت تحلیلی‌خبری کانورسیشن منتشر شده به پنج بیماری عمده اشاره می‌کند که ممکن است شیوع آنها در فصل سرما دوباره گریبان ما را بگیرد.
دکتر ییتس می‌گوید حالا که بسیاری از کشورها در حال بازگشت به زندگی عادی هستند، مدارس باز شده و رعایت فاصله اجتماعی نیز دیگر اجباری نیست، همه ما با یک مشکل بزرگ روبرو ییم؛ اختلاط زیادی به معنی شیوع بیماری‌های فصلی مانند سرماخوردگی و آنفلوانزاست.
به عقیده دکتر ییتس، پنج بیماری وجود دارد که انتظار می‌رود در طول فصل سرما بیشتر شیوع پیدا کند. نگاهی به آنها بیندازیم.
۱. آنفلوانزا
آنفلوانزای فصلی معمولا سالانه جان حدود ۲۹۰ تا ۶۵۰ هزار نفر را در سراسر جهان می‌گیرد. اما از زمان شیوع ویروس کرونا، این بیماری عملا ناپدید شده است.
محتمل‌ترین دلیل برای چنین کاهش چشمگیری کاهش سفرهای بین المللی است. پروتکل‌های بهداشتی برای مهار شیوع همه‌گیری ویروس کرونا مانند استفاده از ماسک، رعایت فاصله اجتماعی و شستن دست‌ها نیز به کاهش شیوع آنفلوانزا کمک کرده است. با از سرگیری سفرهای بین‌المللی احتمالا آنفلوانزا نیز دوباره شیوع پیدا خواهد کرد.
۲. ذات‌الریه
پروتکل‌های بهداشتی همچنین به مهار باکتری‌هایی مانند «استرپتوکوک پنومونیه»، عامل ابتلا به ذات‌الریه، نیز کمک کرده است.
مطالعه‌ای که در ۲۶ کشور در ۶ قاره در نیمه اول سال ۲۰۲۰ انجام شده، نشان می‌دهد با گذشت ۸ هفته از اعمال محدودیت‌های سفر و قرنطینه، بیماری‌های عفونی ناشی از «استافیلوکوکوس پنومونیه» تا ۸۲ درصد کاهش داشته‌اند.
باکتری استافیلوکوکوس پنومونیه باعث ابتلا به ذات‌الریه، و طیفی از بیماری‌های دیگر مانند عفونت گوش، سینوزیت، عفونت‌های کشنده خونی، سیستم عصبی مرکزی یا مننژیت می‌شود.
کودکان خردسال، سالمندان و افراد با سیستم ایمنی ضعیف، بیشتر در معرض خطر قرار دارند.
خوشبختانه، واکسن‌هایی (معروف به واکسن‌های پنوموکوک) وجود دارد که از ابتلا به وخیم‌ترین بیماری‌های ناشی از این باکتری پیشگیری می‌کند.
استافیلوکوکوس پنومونیه با آنتیبیوتیک قابل درمان است. با این حال، از هر ده مورد ابتلا، سه مورد دستکم نسبت به یک نوع آنتی بیوتیک مقاومت نشان می‌دهند.
پیشگیری، با واکسن و رعایت بهداشت، قطعا بهترین گزینه است. بنابراین استفاده از آنتیبیوتیکها در سطح جامعه، باید با دقت و نظارت انجام شود تا مطمئن شویم که در زمانی که واقعا به آنها نیاز داریم، عمل می‌کنند.
۳. مننژیت
«نایسریا مننژیتیدیس» یکی دیگر از باکتریهای خطرناک است و همانطور که ممکن است از نام آن حدس زده باشید، باعث ابتلا به مننژیت مننگوکوکی، یک عفونت جدی در سیستم عصبی مرکزی، می‌شود.
مطالعه مذکور که کاهش استافیلوکوکوس پنومونیه در طول قرنطینه را اثبات کرد، همچنین نشان داد که میزان نایسریا مننژیتیدیس نیز در این دوران به میزان زیادی کاهش یافته است.
این مسئله البته جای تعجب ندارد زیرا باکتری نایسریا مننژیتیدیس نیز در بینی و گلو رشد می‌کند و می‌تواند از طریق ذراتی که هنگام سرفه و عطسه خارج می‌شوند از فردی به فرد دیگر منتقل شود.
مننژیت همواره در سراسر جهان شایع بوده است و درصد بالایی از مبتلایان به آن جانشان را از دست می‌دهند و افرادی که جان سالم به در می‌برند نیز گاهی با معلولیت شدید مادام العمر روبرو می‌شوند.
مقابله با مننژیت نیز هم از طریق پیشگیری (واکسن) و هم از طریق درمان (آنتیبیوتیک) امکانپذیر است. اما مقاومت در برابر آنتیبیوتیکها نیز رو به افزایش است. بنابراین واکسیناسیون و اجتناب از مصرف بیشاز حد آنتیبیوتیک راههای مهمی برای کاهش خطر ابتلا به این باکتری است.
۴. برونشیولیت
ویروس سینسیشیال تنفسی یا آراسوی، یک ویروس شایع است که باعث بروز نوعی عفونت ریوی شبیه به آنفلوانزا می‌شود و برونشیولیت نام دارد. این نوع عفونت بیشتر و بهطور جدی، کودکان زیر دو سال را درگیر می‌کند.
اگرچه عفونت‌های آراسوی معمولاً دارای علائم خفیف سرماخوردگی هستند اما باعث مرگ‌ومیر تعداد قابل توجهی از کودکان زیر پنج سال در سراسر جهان می‌شوند.
در زمان قرنطینه در دوران همه‌گیری در سراسر جهان، عفونت آراسوی به مدت یک سال در پایینترین سطح خود در طول تاریخ بوده است. اما در آوریل ۲۰۲۱ حتی در نیمکره شمالی (مثلا در آمریکا و بریتانیا) که کشورها در حال وارد شدن به فصل گرما بودند آمار ابتلا دوباره افزایش یافت.
پزشکان معمولا انتظار دارند آمار ابتلا به ویروس آراسوی در فصل سرما افزایش یابد.
تا پیش از بروز همه‌گیری کرونا تصور می‌شد که دلیل شیوع گسترده ویروس آراسوی در زمستان این است که این ویروس، در هوای سرد بیشتر تکثیر می‌شود و زنده می‌ماند. اما دکتر ییتس می‌گوید باور دارد که کاهش آمار ابتلا، به رعایت بهداشت بستگی دارد. بنابراین برای حفظ سلامت کودکانمان هم که شده، نباید همه عادات بهداشتی خوبی را که در دوران همه‌گیری به دست آوردیم از جمله ماندن در خانه در هنگام بیماری، شستن دست‌ها و پوشاندن دهان و بینی هنگام عطسه و سرفه، استفاده از ماسک در مکانهای شلوغ و پرخطر، کنار بگذاریم.
۵. سرماخوردگی
شیوع راینوویروس در دوران همه‌گیری همچنان ادامه داشت و حتی آمار ابتلا در برخی کشورها افزایش یافت. دکتر ییتس به این دلیل این بیماری را در فهرست بیماری‌های شایع در فصل سرما گنجانده که توانایی بالقوه شگفتانگیزی در مبارزه با کرونا دارد.
راینوویروس، مانند آراسوی، عامل اصلی سرماخوردگی به ویژه در نوزادان است. راینو ویروس و آراسوی علائم مشابهی دارند. بنابراین بدون انجام آزمایش نمیتوان تشخیص داد که افراد به کدامیک مبتلا شده‌اند. اما هر دو بیماری به یک نوع درمان حاد نیاز دارند.
تمایز بین این دو بیماری اخیرا به دو دلیل اهمیت پیدا کرده است. یکی اینکه اگر کودکی در اوایل دوران خردسالی به عفونت راینوویروس مبتلا شده باشد در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به خسخس مکرر و آسم دوران کودکی قرار دارد.
دوم اینکه راینوویروس توانایی بالقوه جالبی دارد و آن این است که ابتلا به این ویروس، در واقع سیستم ایمنی ما را برای مقابله با سایر ویروسها مانند کرونا و آنفلوانزا آماده می‌کند. این نظریه هنوز در مراحل اولیه پژوهشی قرار دارد و باید دید نتایج قطعی آن چه خواهد بود.
