نتیجه یک پژوهش جدید: پوستی که با صابون شسته شده باشد بیشتر طعمه نیش پشه میشود
تابستان کمکم از راه میرسد. فصل گرما با پشههایی همراه است که بدشان نمیآید هر از گاهی روی پوستمان فرود بیایند تا تشنگیشان را با خون انسان فرو بنشانند. البته خارش و سوزش کلافهکننده را هم باید اضافه کرد که تا چند روز پس از نیش خوردن هم دست از سر ما بر نخواهد داشت.
گاردین در مقالهای به یافتههای یک پژوهش جدید در دانشگاه ایالتی و موسسه پلیتکنیک ویرجینیا درباره پشهها و نیششان پرداخت که در ژورنال علمی «آیساینس» منتشر شده است.
شاید به گوشتان خورده باشد که شستن پوست با صابون، راهی برای فرار از نیش پشه است؛ با این منطق که اگر پشه نتواند پوست شما را بو بکشد، نمیتواند نیشتان هم بزند.
اما طبق یک پژوهش جدید، بوی صابون به جای این که شما را از رادار پشه دور نگه دارد، ممکن است شما را به طعمه لذیذتری برای این حشره تبدیل کند.
در این تحقیق، پشهها بوی پوست و بدن داوطلبانی که خودشان را با سه صابون (از چهار صابون محبوب مشتریان در بازار) شسته بودند، ترجیح دادند.
طبق یافتههای تیم تحقیق، ممکن است پشهها پوست صابونزده را بیشتر دوست داشته باشند چون زمانی که از خون بقیه تغذیه نمیکنند، شکر مورد نیاز بدنشان را از شیره گیاهان تامین میکنند.
کِلِمان وینوژه، سرپرست تیم تحقیق مذکور در در دانشگاه ایالتی و موسسه پلیتکنیک ویرجینیا گفت حس پشهها وقتی به پوستی میرسند که به خاطر صابون بوی گل و گیاه و میوه میدهد، مثل بیدار شدن از خواب با بوی قهوه و مافین است که «خیلی میچسبد» و در حقیقت افراد در آن صورت، در آن واحد هم بوی آدم و هم بوی گل میدهند.
این پژوهش همچنین نشان داد تاثیر صابونی که به تن افراد خورده هم در جذب پشهها متفاوت عمل کرده و این به دلیل ترکیب رایحه صابون با بوی خاص بدن هر فرد است.
وینوژه گفت موضوع جالب دیگر این است که اگر فردی پوستش را نشسته بود و باب دل پشهها بود، پس از شستوشو با صابون برای آنان دلخواهتر هم میشد اما اگر همین فرد خودش را با صابون مارک دیگری میشست، پشهها از او فراری میشدند.
نتیجه این پژوهش جدید نشان میدهد انتخاب صابونی خاص موجب میشود برخی افراد خوراک پشهها باشند و بعضی پشهها حتی سمتشان هم نروند.
داوطلبان شرکتکننده در این پژوهش، نمونه پارچهای از لباسی فرستاده بودند که با بدن نشسته و شسته (با صابون) به تن کرده بودند. برند صابونهایی که داوطلبان از آنها استفاده کردند دایِل، داو، نِیتیو و سیمپِل تروث بود.
طی تحقیق مشاهده شد پشههای ماده -و البته فقط پشههای مادهاند که از خون تغدیه میکنند- بر روی این نمونه پارچهها مینشستند که این نشاندهنده تمایل این حشرات به بویی خاص (صابون و بوی پوست فرد یا آمیزهای از هر دو) بود.
در این مطالعات، پوست افرادی که خودشان را با صابون داو، دایل و سیمپل تروث نشسته بودند برای پشهها جذابیت بیشتری داشت اما این درباره داوطلبانی که خودشان را با صابون نیتیو شسته بودند صادق نبود که این ممکن است به دلیل بوی نارگیل این صابون باشد.
طبق تحقیقات پیشین، نمونههایی در دست است که نشان میدهند روغن نارگیل به صورت طبیعی پشهها را فراری میدهد.
ترکیه پلی میان آسیا و اروپا، منطقهای استراتژیک که خیال داشتنش آرزوی هر فاتحی در طول تاریخ بوده، با عبور از فراز و نشیبهای فراوان همچنان پابرجاست. اما آیا این سرزمین و مردمانش از خیال تصاحب از سوی فاتحی دیگر در امان خواهند ماند و فردای انتخابات زندگی مردم آن مثل قبل خواهد بود؟
ترکیه نوین پس از فروپاشی امپراطوری عثمانی به کمک اندیشههای کمال مصطفی آتاتورک بنا نهاده شد. کشوری با اکثریت مسلمان که بر اساس قانون، دارای نظام جمهوری است و به صورت سکولار اداره میشود.
سکولاریسم یکی از اصول پایهای و تغییرناپذیر در ساختار حکومتی ترکیه به شمار میرود. اصولی که پایبندی به آنها، جامعه ترکیه را به مثالی موفق از زیست مسالمتآمیز اقوام و مذاهب گوناگون تبدیل کرده است.
این موفقیت برای تداوم ثبات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ترکیه ضروری به نظر میرسد، هر چند در سالهای اخیر با قدرت گرفتن اسلامگرایان و تضعیف آزادی بیان و رسانه از سوی دولت حاکم، این دو اصل اساسی و حیاتی به شدت در حال ضعیف شدن هستند.
آیا در این شرایط با آماده شدن ترکیه برای رایگیری در انتخابات ریاستجمهوری، ائتلاف اپوزسیون به رهبری کمال قلیچداراوغلو میتواند نقطه پایان دو دهه قدرت رجب طیب اردوغان باشد؟
آیا فردای انتخابات، زندگی مردم در ترکیه مثل روز پیش از آن خواهد بود؟ آیا این سرزمین و مردمانش از خیال تصاحب از سوی فاتحی دیگر در امان خواهند ماند؟
در فاصله دو روز مانده به انتخابات ریاستجمهوری ترکیه، روزنامه گاردین در گزارشی به توصیف فضای این کشور و شرایط کاندیداها پرداخته است.
ساز و کار انتخابات در ترکیه
انتخابات ریاستجمهوری در ترکیه هر پنج سال یکبار برگزار میشود و نامزدی که بتواند در دور اول بیش از ۵۰ درصد آرا را کسب کند، به عنوان رییسجمهوری انتخاب میشود. در غیر این صورت، انتخابات به فاصله دو هفته، در دور دوم بین دو نامزد با بالاترین آرا برگزار میشود.
انتخابات پارلمانی نیز همزمان با انتخابات ریاستجمهوری برگزار میشود و تعداد کرسیهایی که یک حزب در پارلمان ۶۰۰ نفری ترکیه به دست میآورد، مستقیما با تعداد آرایی که دریافت میکند، متناسب است؛ مشروط بر این که به تنهایی یا به عنوان بخشی از یک ائتلاف، حداقل هفت درصد از آرا را کسب کند.
شعبههای رایگیری در ترکیه روز یکشنبه ۲۴ اردیبهشت از ساعت هشت صبح به وقت محلی روی ۶۱ میلیون رای دهنده واجد شرایط باز میشود و رایگیری تا ساعت پنج بعدازظهر ادامه خواهد داشت.
انتظار میرود نتایج انتخابات تا عصر همان روز اعلام شود.
کاندیداهای ریاست جمهوری چه کسانی هستند؟
کاندیدای اصلی انتخابات ۲۰۲۳ ترکیه، رجب طیب اردوغان ۶۹ ساله است. کسی که قدرتمندترین رهبر این کشور پس از آتاتورک تاکنون به شمار میرود.
اردوغان با لغو سیستم پارلمانی در سال ۲۰۱۸ میلادی، ترکیه را از سکولاریسم دور و قدرت را در نهاد ریاست جمهوری متمرکز کرد.
او از کاخ هزار اتاقی خود در حومه آنکارا، سیاستهای دولت را دیکته میکند.
به گفته منتقدان، اردوغان دموکراسی را از بین برده، مخالفان را سرکوب کرده و رسانهها و قضات را تحت سیطره خود قرار داده است، به طوری که از سال ۲۰۱۰ میلادی، آزادی مطبوعات در این کشور به وضوح محدود شده است.
حامیان اردوغان اما او را ناجی کشور از تهدیدات امنیتی جدی مانند کودتای سال ۲۰۱۶ میلادی میدانند.
از سوی دیگر کمال قلیچداراوغلو، ملقب به «کمال بای»، نامزد ائتلاف ششگانه ملی (میز شش) در این رقابتها است.
کمال بای ۷۴ ساله، حسابدار بازنشسته و کارمند قدیمی، بیش از یک دهه رهبر اصلی اپوزیسیون ترکیه و حزب جمهوریخواه خلق بوده است و اکنون متعهد شده بسیاری از سیاستهای اردوغان را تغییر دهد.
این ائتلاف هدف خود را تلاش برای رسیدن به عدالت، مبارزه با فساد، بهبود آموزش، بازگرداندن استقلال بانک مرکزی، کاهش تورم، برچیده شدن ریاست اجرایی، بازگرداندن اختیارات پارلمان، بازگرداندن پناهندگان سوری و بهبود روابط با غرب میداند.
قلیچداراوغلو از حمایت حزب دموکراتیک خلق یعنی طرفداری کُردها برخوردار است؛ حزبی که در انتخابات سال ۲۰۱۸ میلادی سوم شد و ممکن است به دلیل ادعای وجود ارتباط بین برخی از اعضای آن با شبهنظامیان مسلح کُرد، با حکم دادگاه بسته شود.
منتقدان قلیچداراوغلو، او را به دلیل مخالفت با پیوستن سیاستمداران برجسته -مانند شهردار استانبول و آنکارا- به میز شش و کاهش شانس پیروزی ائتلاف در انتخابات، مورد انتقاد قرار میدهند.
در آخر سینان اوغان راستگرا بهعنوان کاندیدای مستقل، دیگر نامزد حاضر در انتخابات است.
محرم اینجه نیز یکی از کاندیداهای ریاست جمهوری ترکیه بود که انصراف داد. به گفته تحلیلگران، آرای او به سبد رقیب اصلی رجب طیب اردوغان، یعنی کمال قلیچداروغلو روانه میشود.
اینجه، سیاستمدار ناسیونالیست چپ میانه و رهبر حزب «مملکت» روز پنجشنبه ۲۱ اردیبهشت در یک کنفرانس مطبوعاتی انصراف خود را از نامزدی انتخابات ریاستجمهوری ترکیه اعلام کرد.
ترکیه در سایه دو دهه ریاست جمهوری اردوغان
در میان کشورهای اروپایی، تنها روسیه نرخ زندانی بالاتری نسبت به ترکیه دارد.
با توجه به سیاستهای سرکوبگر اردوغان و دولت تحت رهبری او، در دهه گذشته میزان زندانی شدن افراد در ترکیه تقریبا دو برابر شده است.
طبق آمار سالانه شورای اروپا، در سال ۲۰۲۱ میلادی، روسیه با ۳۲۸/۱ زندانی در هر ۱۰۰ هزار نفر و ترکیه با ۳۲۵/۴ زندانی در هر ۱۰۰ هزار نفر، بالاترین میزان زندانی در میان کشورهای اروپا را دارند.
منتقدان، سیاستهای اردوغان را دلیل اصلی بحران اقتصادی کشور، افزایش تورم به میزان ۸۵ درصد در سال گذشته و کاهش ارزش لیر ترکیه در برابر دلار آمریکا طی پنج سال گذشته میدانند.
از طرف دیگر اپوزیسیون، دولت را به سوءمدیریت در عملیات امدادرسانی در زمینلرزه بهمن ماه و پیامدهای ناشی از آن متهم میکند و دلیل اصلی این فاجعه را ضعف دولت اردوغان در نظارت بر اجرای قوانین ساختمانی میداند.
چرا انتخابات ترکیه، فراتر از ترکیه مهم است؟
در زمان اردوغان، ترکیه قدرت نظامی خود را در خاورمیانه بسط داده، بارها به شبهنظامیان کُرد در داخل خاک عراق حمله کرده و فراتر از آن، حملاتی را در سوریه ترتیب داده و تصمیم به حمایت نظامی از لیبی و آذربایجان گرفته است.
این کشور همچنین از نظر دیپلماتیک با عربستان سعودی، مصر، امارات متحده عربی و اسرائیل مشکلاتی دارد و با یونان و قبرس نیز بر سر مرز دریایی در شرق مدیترانه درگیر بوده. پس از خرید سیستم دفاع هوایی از روسیه نیز تحت تحریمهای صنعت تسلیحات ایالات متحده قرار گرفته است.
همچنین نزدیکی اردوغان به رییسجمهوری روسیه، ولادیمیر پوتین و عدم تمایل اخیر آنکارا در تایید درخواست سوئد و فنلاند برای عضویت در ناتو، تعهد ترکیه را نسبت به دیگر اعضای این سازمان زیر سوال برده است.
چه کسی برنده خواهد شد؟
جدیدترین نظرسنجی نشان میدهد که قلیچداراوغلو با اختلاف حدود دو درصدی، از اردوغان پیشی گرفته اما بعید است اکثریت مطلق آرا را به دست آورد.
برخی از مفسران هشدار دادهاند اگر اردوغان با اختلاف کمی شکست بخورد، ممکن است از کنارهگیری خودداری کند؛ همانطور که وقتی حزب عدالت و توسعه در انتخابات شهرداریها کنترل آنکارا و استانبول را به رقیب واگذار کرد، اردوغان رایگیری را به نوبت دوم کشاند.
طبق نظرسنجیها، حزب عدالت و توسعه در انتخابات پارلمانی پیشتاز است اما برای به دست آوردن اکثریت کرسیهای مجلس با سد بزرگ ائتلاف ملی روبهروست.
در نهایت مسلم این است که نتیجه این انتخابات نه تنها برای مردم ترکیه سرنوشتساز است بلکه تاثیر بهسزایی در شرایط منطقه نیز خواهد داشت.
سیانان با انتشار مقالهای به اختلال کممیلی جنسی در مردان و تحقیقات انجام شده درباره روشهای درمان احتمالی آن پرداخته است. ترجمهای از این مقاله را در ادامه میخوانید.
معاشرت با همکلاسیهای دگرجنسگرا بود که به پیتر (نام مستعار) نشان داد احساس او درباره سکس با آنها فرق میکند.
پیتر میگوید که هیچوقت پورن دوست نداشته اما وقتی همکلاسیهایش اینجور چیزها را مایه خنده میکردند، او هم با جماعت همراه میشده.
پیتر ۴۴ ساله و بریتانیایی، میگوید که هیچوقت به همکلاسیهایش نگفت که او مثل آنها به سکس نگاه نمیکند چون اگر به عنوان یک مرد چنین چیزی میگفت، از آن جمع طرد میشد.
وقتی پیتر با زنان وارد روابط جدی و درست و حسابی شد اما چیز دیگری هم درباره خودش فهمید و آن این بود که او به اندازه شرکای جنسیاش، میل جنسی نداشت.
پیتر اغلب بهانه میآورد که خسته است یا استرس و ... دارد تا از زیر برقرار کردن رابطه جنسی در برود. اما اینطور هم نبوده که این زنان برای او جذاب نبودهاند، فقط این که برای سکس پیشقدم شود به ذهنش خطور نمیکرده است.
سال ۲۰۲۱ بود که پیتر به آگهی استخدام برای پژوهشی برخورد که از داوطلبان مرد میخواست در انجام تحقیقی درباره اختلال کمفعالی میل جنسی، موسوم به اچاسدیدی در مردان شرکت کنند.
در این پژوهش، محققان تیم در تلاش بودند که ببینند آیا میتوانند با تزریق کیسپِپتین، هورمون محرک جنسی، میل جنسی داوطلبان را افزایش دهند یا نه؟
کیسپپتین نقشی کلیدی در تولید مثل بازی میکند و بدون سطح کافی آن، کودکان به سن بلوغ نمیرسند.
پیتر که به گفته خودش در روابط بلندمدتتر و متعهدانهتر میل جنسی بیشتری داشت، به عنوان داوطلب ثبتنام کرد تا بکاود و ببیند که شاید عدم تعادل هورمونی بیولوژیک دلیل کممیلی او به سکس است.
پس از آخرین جلسه حضور به عنوان داوطلب در تحقیقات، پیتر متوجه چیز «فوقالعادهای» شد: ناگهان دلش میخواسته برای سکس پیشقدم شود.
او احساسش را به این شکل توصیف کرد که حس نمیکرده این ذهنش است که چیزی به یاد میآورده بلکه بدنش از او چیزی طلب میکرده.
او گفت که از آن پس بیشتر برای سکس پیشقدم شده و این موضوع به بهبود روابط او با شریک زندگیاش بسیار کمک کرده است.
نقشبسته روی مغز
متخصصان معتقدند اچاسدیدی دستکم ۱۰ درصد زنان و هشت درصد مردان را درگیر میکند.
گرچه این ارقام بالا به نظر نمیرسند اما به نظر استنلی التاف، استاد روانشناسی دانشکده پزشکی کلیولند در اوهایو، «مردان حتی خجالت میکشند به دکتر بروند».
التاف دلیل خودداری مردان از مراجعه به پزشک برای حل این مشکل را در این دانست که مردان قرار است بهطور اغراقآمیزی «نرینه» رفتار کنند.
التاف که در پژوهش مربوط به تاثیر کیسپپتین بر میل جنسی مردان شرکت نداشته است، تاکید کرد که اذعان به مشکل میل جنسی داشتن برای مردان دشوار است.
او گفت اغلب مردانی را که برای مشکل کممیلی جنسی نزد او فرستاده میشوند، شریک عاطفی و جنسی آنان (به مطب) فرستاده است.
به گفته التاف، برای این که در مردان تشخیص مشکل اختلال کمفعالی میل جنسی داده شود، آنها نباید هیچ مشکل دیگری در تغییر سطح میل جنسی مثل مشکلات نعوظ و انزال زودرس داشته باشند.
به گفته التاف، بیمیل شدن جنسی به دلیل مشکل در عملکرد جنسی یک چیز است و رایج است اما اختلال کمفعالی میل جنسی در مردان به کلی داستان دیگری است.
او گفت که اختلال اچاسدیدی، شامل غیاب افکار اروتیک و بیمیلی جنسی است که باید دستکم ۶ ماه به همین شکل بوده باشد و اختلال دیگر و عامل دیگری هم برای آن مشاهده نشود: «یعنی قرار نیست به دلیل افسردگی یا اثرات جانبی قرص افسردگی یا مشکلات رابطه باشد.»
دکتر شریل کینگزبرگ، روانشناس بالینی و استاد دانشگاه کِیس وسترن ریزرو(که او هم که در تحقیقات مربوط به تاثیر کیسپپتین بر میل جنسی مردان شرکت نداشته است) به نکته مهم دیگری اشاره کرد و آن این که چنین اختلالی باید زندگی زنان و مردانی را که برای آنان چنین تشخیصی داده میشود، به طرز قابل توجهی تحت تاثیر قرار داده باشد.
کینگزبرگ تاکید کرد که برخی افراد از کممیلی جنسی شکایتی ندارند و به همین دلیل نیازی ندارند که برای درمان اچاسدیدی اقدام کنند.
کینگزبرگ گفت زنانی که برای درمان به مطب او میروند بسیار مضطرب و ناراحتند.
آنها به کینگزبرگ میگویند که میل جنسی داشتهاند اما دیگر ندارند و خلا آن را این گونه توصیف میکنند که انگار اگر در جزیرهای دورافتاده بدون هیچ فشار و استرسی زندگی کنند هم میل جنسی نخواهند نداشت اما میخواهند که میل جنسیشان برگردد.
کینگزبرگ گفت: «اینجور زنان هستند که اچاسدیدی دارند.»
تجربهای عجیب و غریب
دکتر والجیت دیلو، استاد غدد و متابولیسم در امپریال کالج لندن است که سالهاست درباره رابطه میل جنسی کم با کمبود هورمون کیسپپتین در حیوانات و انسانها تحقیق میکند.
طبق تحقیقات پیشین دیلو، تزریق کیسپپتین به مردان سالمی که لیبیدو و میل جنسی آنها مشکلی نداشت، سطح تستسترون و هورمون جسم زرد را که نقش مهمی در عملکرد بیضه در مردان و تخمدان در زنان دارد، در آنان افزایش داد.
جدیدترین تحقیقات دیلو که ۳۲ داوطلب مرد مبتلا به اختلال کمفعالی میل جنسی در آن شرکت داشتهاند، در ژورنال پزشکی جاما منتشر شده است و البته یکی از این مردان، پیتر ۴۴ ساله است.
به گفته دیلو هر مرد مبتلا به این اختلال فکر میکند فقط خودش چنین مشکلی دارد اما اچاسدیدی زاده سیمکشی مغز این مردان است: «در مردان مبتلا به اچاسدیدی، عامل بازدارندهای در مغز فرمان میدهد و دقیقا در همان قسمتهایی از مغز اتفاق میافتد که به فرد فرمان میدهد مثلا نباید برهنه در کوچه گشت و همان بخشهای مغز است که میل جنسی را در فرد مبتلا به این اختلال خاموش میکند.»
دیلو گفت که دادن هورمون (کیسپپتین) که میل جنسی را بالا میبرد مثل این است که سیستم معمول افراد مبتلا به چنین اختلالی «هایجک» شود.
مردانی که در تحقیقات دیلو شرکت داشتند هفتهای دو بار به آزمایشگاه او رفتند و هر بار اندازه انگیختگی جنسی آنان با دستگاهی اندازه گرفته شد، به آنان تزریق شد و از آنان خواسته شد تا پورنوگرافی تماشا کنند و در حین تماشای پورن، مغز آنها با امآرآی اسکن شد.
اسکن مغزی داوطلبان پس از تزریق کیسپپتین تغییرات قابل توجهی نشان داد و عملکرد بخشهایی از مغز که رفتار بازدارنده نشان میدادند، کند شد و دیگر قسمتهای مغز که به میل جنسی مرتبط هستند، شروع به چراغ زدن کردند.
یافته ویلو نشان داد پاسخ جنسی داوطلبان به تصاویر پورنوگرافیک پس از تزریق کیسپپتین تا ۵۶ درصد افزایش یافته و هیچ اثرات جانبی هم با آن دوز «خیلی خیلی کوچک» برای داوطلبان مرد وجود نداشته است.
پیتر پس از درمان بلافاصله متوجه افزایش میل جنسیاش شد، زندگی جنسیاش سر و سامان گرفت و پارتنرش هم فرزند اولش را حامله شد.
اگرچه تحقیقات والجیت دیلو دوام تاثیر کیسپپتین را مورد بررسی قرار نداده است اما زندگی پیتر تا همین جای کار هم از این رو به آن رو شده است.
او گفت که دوام تزریق کیسپپتین برای او خوب بوده چون میل جنسی او (چند سالی پس از درمان) هنوز خیلی بهتر از قبل از آن است و تولد فرزند اولش هم تاثیری روی میل جنسی او نداشته است.
او به سیانان گفت که فرزند دومش هم در راه است و برخلاف نظرات معمول که «میل جنسی با تولد فرزندان کم میشود»، چنین چیزی برای او رخ نداده است.
تحقیقات بیشتری نیاز است
اگرچه پیتر تاثیرات طولانیمدت مثبتی را شاهد بوده اما به نظر التاف باید زمان بیشتری داد تا تاثیر کیسپپتین مشخص شود.
او تاکید کرد که باید درباره تاثیر کلی چنین درمانی محتاط بود و اگرچه آنچه برای پیتر رخ داده فوقالعاده است اما تحلیل پژوهشهای متکی بر امآرآی دشوار است و قطعی هم نیست.
به باور التاف، میل جنسی بسیار پیچیده است و ترکیبی از عملکرد مغز و هورمون، عشق، «شراب و گل سرخ» است.
به گفته او تحقیق والجیت دیلو امیدبخش است اما باید با شمار داوطلبان بیشتری انجام شود.
خود دیلو هم تاکید کرد که حتی اگر تحقیقات بر فواید کیسپپتین صحه بگذارد، معالجه پزشکی جایگزین برقراری گفتوگوی کارآمد درباره سکس میان زوجها نیست.
دیلو گفت که مشکلات جنسی در جامعه تابو هستند اما هر چه بیشتر از آنها حرف زده میشود، بیشتر معلوم میشود که این مشکلات چقدر رایجاند.
او گفت: «اگر کسی به سکس بیمیل نیست که هیچ اما اگر هم چنین اتفاقی افتاده ممکن است دلیل آن بر هم خوردن رابطه، ناراحتی و کاهش کیفیت زندگی باشد.»
آیا خجالتی بودن ویژگی شخصیتی است یا صرفا حالتی است که فرد احساس میکند و از خود بروز میدهد؟ سیانان در این مقاله که ترجمهای از آن را میخوانید، به این موضوع پرداخته و تلاش کرده تا پاسخی برای این پرسش بیابد.
یک پژوهش جدید نشان میدهد خجالتی بودن میتواند هر یک از این دو باشد: ویژگی شخصیتی یا حالتی که فرد احساس میکند.
این تحقیق در ژورنال انجمن پژوهش رشد کودکان منتشر شده است.
طبق نتیجه این پژوهش، چه خجالتی بودن جزو شخصیت کودک باشد و چه صرفا رفتاری که از خود در دیدار با جمعی غریبه نشان میدهد، یک رفتار معمول است.
کریستی پول، محقق حوزه رشد عاطفی و اجتماعی در دانشگاه سنت کاترینز اونتاریو کانادا، در این باره گفت که محرک خجالت، ترس و اضطراب در موقعیتهای اجتماعی یا هنگامی است که فرد در مرکز توجه قرار گرفته باشد.
برای تحقیق درباره خجالتی بودن، محققان به ۱۵۲ کودک بین سنین هفت و هشت سال گفتند که باید یک سخنرانی ارائه دهند که از سخنرانی آنها فیلمبرداری و فیلم آن به دیگر کودکان نشان داده میشود.
والدین کودکان، میزان خجالتی بودن کلی بچهها را قبل از شروع تحقیق به پژوهشگران اطلاع داده بودند. حین پژوهش هم محققان عناصر رفتار اضطرابآمیز کودکان مثل نگاه از کسی برگرداندن و همچنین واکنش فیزیولوژیک آنها را به خطر، با استفاده از الکتروکاردیوگرام اندازه گرفتند و همچنین گفته خود کودک را در این باره که تا چد حد طی پژوهش مضطرب شده است، لحاظ کردند.
طبق نتایج پژوهش، حدود ۱۰ درصد از کودکانی که والدینشان آنها را خجالتی میدانستند در حین سخنرانی هم خیلی خجالتی ظاهر شدند و در باقی زمان پژوهش نیز کموبیش همان درجه خجالتی بودن را حفظ کردند.
یافتهها نشان داد خجالت ممکن است جزوی از شخصیت این دسته از این کودکان باشد.
اما ۲۵ درصد کودکان شرکتکننده در پژوهش که والدینشان آنها را خجالتی گزارش نکرده بودند هم در حین ارائه سخنرانی واکنش اضطرابی بیشتری داشتند.
پول گفت که احتمالا احساس خجالت موقع ارائه سخنرانی واکنش تقریبا معمولی است و برای کودکان در حدود چنین سن و سالی، عادی.
پول افزود که برای گروه کمتعدادتر کودکان (کودکان خجالتی)، طول زمان قرار گرفتن در مرکز توجه و بسترهای متفاوت نیز در اندازه اضطرابآور بودن موقعیت موثر است.
به گفته کورالی پِرِز-ادگار، استاد روانشناسی دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا (که در انجام پژوهش مذکور شرکت نداشته)، این پژوهش با محدودیتهایی هم مواجه بوده: مثلا اغلب کودکان شرکتکننده در تحقیق سفیدپوست و از یک طبقه اجتماعی-سیاسی بودهاند.
او گفت که برای انجام چنین پژوهشی گروهی بزرگتر با داوطلبانی متنوعتر (از نظر نژادی و طبقاتی و ...) لازم است تا بتوان رفتار کودکان را در جمعهای مختلف و در شمار بزرگتر در نظر گرفت تا بررسی رفتار بچهها در بازه زمانی طولانیتر ممکن شود.
آیا خجالتی بودن بد است؟
پرز-ادگار گفت گرچه خجالتی بودن مثل زودجوش بودن محبوب اجتماع نیست اما این به آن معنا نیست که کودک خجالتی مشکلی دارد.
او تاکید کرد که غرب مفتون پرانرژی و اجتماعی بودن است.
پرز-ادگار گفت که باید در چنین رویکردی تجدیدنظر کرد و طیفی از خصوصیات اجتماعی و مشارکت عوامل (در بروز رفتاری خاص) را در نظر گرفت.
او در ادامه گفت که همه میتوانند در موقعیت اجتماعی خاصی خجالتی ظاهر شوند و آنانی که اغلب خجالتیاند هم زندگی اجتماعی شاد خودشان را دارند - فقط شاید در یک جمع، مجلسگرمکنترین فرد حاضر نباشند.
این محقق تاکید کرد: «تنها مشکل این است که تقریبا نیمی از کودکانی که در اکثر مواقع خجالتیاند، بعدها اختلالات اضطرابی پیدا میکنند.»
او گفت که نگرانی باید محدود باشد به کودکان بسیار خجالتی که نمیتوانند در مدرسه دوست پیدا کنند یا در فعالیتهای گروهی در کلابها و باشگاهها مشارکت کنند.
پرز-ادگار توصیه کرد که در چنین مواردی والدین باید برای بهبود وضعیت کودک دخالت کنند چون خجالتی بودن لزوما به خودی خود مشکلی ندارد اما خانوادهها باید به دنبال علایم اضطراب به ویژه در کودکان خجالتیشان باشند.
کریستی پول هم تاکید کرد تمام بچههای خجالتی انگشت یک دست نیستند و بسیاری از کودکان خجالتی، در بزرگسالی افرادی سالم و باثباتاند.
چگونه از یک کودک خجالتی حمایت کنید
به نظر دکتر اریکا کیاپینی، اگر کودک شما به دلیل اضطراب از موقعیتهای مهم و لذتبخش فراری است، ممکن است مجبور به مداخله شوید.
او گفت مسایلی مثل حرف نزدن سر کلاس درس، مشکل در دوست پیدا کردن و حفظ دوستیها، در فعالیتها شرکت نکردن و موارد دیگری از این دست میتوانند نشاندهنده بروز مشکل باشند چون کودک باید قاعدتا از اینجور فعالیتها لذت ببرد.
کیاپینی به والدین توصیه کرد به جای این که روی بچه برچسب خجالتی بودن بزنند، مشاهداتشان را از رفتار او توصیف کنند و احساس کودک را طبیعی جلوه دهند.
او گفت که والدین میتوانند در جمع افراد ناآشنا به کودک بگویند: «کمی مضطرب به نظر میرسی. مردد هستی که چطور سر صحبت را با بقیه باز کن؟ ... خب ما قبلا این افراد را ندیدهایم و طبیعی است کمی معذب باشی.»
کیاپینی گفت که پس از چنین حرفهایی و پس از آمادگی پیدا کردن بیشتر کودک، میتوان او را تشویق به تعامل بیشتر کرد و کودک با علم به این که والدین برای حمایت از او در کنار او قرار دارند، پیش خواهد رفت.
به گفته او، هر چه فرد از موقعیتهایی که در آنها خجالتی میشود پرهیز کند، به همان میزان درباره موقعیتهای مشابه در آینده احساس اضطراب خواهد کرد.
کیاپینی با تاکید بر این که چنین توصیهای به این معنا نیست که والدین بچه را زیادی تحت فشار بگذارند، گفت که والدین باید به تدریج در این مسیر پیش بروند: «مثلا در دیدار (با یک غریبه) اول از بچه بخواهند با او ارتباط چشمی برقرار کند و بعد سراغ این بروند که کودک سوالی از فرد ناآشنا بپرسد.»
کیاپینی گفت اگر والدین نگراناند که خجالتی بودن در کودک مانده باشد، میتوانند از پزشک کودک یا مشاور مدرسه کمک بگیرند.
کیاپینی تاکید کرد درمان با دارو و بدون مصرف دارو، میتواند به کودکان و نوجوانانی که مضطرب هستند کمک کند.
گاردین با انتشار مقالهای به یافته جدید یک تیم پژوهش دانشگاه آستین در تگزاس پرداخته است که ترجمهای از آن را در ادامه میخوانید.
در یک نوآوری بیسابقه، رمزگشایی متکی به هوش مصنوعی توانست با ترجمه فعالیت مغز به سلسله جملات، اجازه دهد افکار فرد خوانده شود و به رشته سخن درآید.
این "رمزگشا" نشان داد میتواند هنگامی که افراد به داستانی گوش میکنند یا در سکوت خیالپردازی میکنند با دقتی فوقالعاده و با کمک اسکن داده افامآرآی (تصویربرداری تشخیص مغناطیسی)، افکار را به شکل متن بازسازی کند.
سیستمهای پیشین رمزگشایی زبان نیازمند کاشت ایمپلنت با جراحی بودند اما این راه نیاز به هیچ جراحیای ندارد و به کمک بیمارانی خواهد آمد که به دلیل سکته یا بیماری نورون حرکتی، در برقراری ارتباط مشکل دارند.
دکتر الکساندر هوث، دانشمند علوم اعصاب در دانشگاه تگزاس آستین گفت که او و تیمش ۱۵ سال بر روی این ابداع کار کردهاند و این که این رمزگشا اینگونه خوب کار میکند، شگفتانگیز و هیجانآور است.
نوآوری جدید در ابداع این رمزگشا بر محدودیت اساسی افامآرآی پیروز شده است؛ چون افامآرآی در حالی که میتواند فعالیت مغزی را در قسمت خاصی از مغز، با وضوحی فوقالعاده بالا ترسیم کند اما این موضوع زمان میبرد که در حقیقت دنبال کردن افکار و همان زمان وقوع آن را غیرممکن میکند.
این تاخیر به دلیل فاصله بین زمانی است که اسکن افامآرآی جریان خون را برای پاسخ به فعالیت مغزی اندازه میگیرد که بالا میرود و به اوج میرسد و در ۱۰ ثانیه به شماره پایه میرسد؛ به عبارت دیگر حتی قدرتمندترین ابزار اندازهگیری نمیتوانسته این مشکل را حل کند و علاوه بر این، چنین فرآیندی «پر سر و صدا» و کند هم بوده است.
چنین محدودیت دستوپاگیری، توانایی برای تفسیر فعالیت مغز در پاسخ به گفتار طبیعی را هم مختل میکرد چون طی چند ثانیه آمیزهای درهم از اطلاعات را تحویل میداد.
پیشرفت الگوهای زبانی بزرگ -مثلا فنآوریهایی مثل چتجیپیتی- هم در به نتیجه رسیدن چنین نوآوریای موثر بوده است.
چنین مدلهایی قادرند معنای زبان را در قالب اعداد ارائه دهند و به این شکل دانشمندان را قادر سازند تا ببینند کدام الگوی فعالیتهای عصبی با رشته کلام و معنای خاص کلام مرتبط است تا این که فعالیت مغز (کلمات) را تحتاللفظی و واژه به واژه معنا کنند.
در فرآیند ابداع این نوآوری از سه داوطلب خواسته شد تا هر کدام ۱۶ ساعت در اسکنر دراز بکشند و به پادکستی گوش کنند. سپس به رمزگشا دستور داده شد تا فعالیت ذهنی این افراد را با استفاده از یک مدل زبانی بزرگ و با معنا، مرتبط کند و تطابق دهد.
بعدتر همان داوطلبان در حالی که به داستان جدیدی گوش یا به روایت داستانی فکر میکردند، دوباره اسکن شدند و از رمزگشا استفاده شد تا از فعالیت مغزی، متن تولید و استخراج کند. تقریبا در نیمی از زمان، متن دقیقا یا نزدیک به معنا و مقصود کلمات اصلی در ذهن داوطلبان بود.
هوث در این باره گفت که سیستم ابداعی او و تیمش در سطح افکار و معانی کار میکند و به این دلیل است که کلمات (تحتاللفظی) خروجی آن نیست بلکه خروجی لب کلام است.
در این پژوهش، همچنین از داوطلبان خواسته شد تا در همان حین که در اسکنر دراز کشیده بودند چند ویدیوی صامت تماشا کنند و سپس رمزگشا قادر بود تا از فعالیت مغزی آنها استفاده کند و محتوایی را که در ویدیو بود، به دقت توصیف کند.
هوث گفت که اسکنر گاهی درباره بخشهایی از زبان، مثلا ضمایر گیج میشده و ضمایر مونث و مذکر (در زبان انگلیسی) و گاهی اول شخص و سوم شخص را قاطی میکرده است.
هوث افزود که نمیداند چنین مشکلی تا چه اندازه دردسر ایجاد خواهد کرد.
جری تنگ، دانشجوی دانشگاه آستین تگزاس و عضوی از تیم پژوهش هوث هم درباره این یافته گفت که تیم تحقیقات میداند ممکن است از چنین ابزاری برای مقاصد بدی استفاده شود و این چیزی است که در طراحی چنین نوآوریای در نظر گرفته شده و پیامدهای اینچنینی این ابداع برای تیم پژوهش مسالهای جدی است.
تصویر «غزه» سالهاست که با جنگ و ویرانی گره خورده. جایی که درختان زیتوناش به عنوان «شاخههای صلح در منطقهای جنگزده» شهرت جهانی دارند. اما آیا میدانستید تالابهای غزه گذرگاه حیاتی برای حفظ میلیونها پرنده مهاجر هستند؟
یکی از شهرهای ساحلی دریای مدیترانه با دارا بودن ۴۲ کیلومتر خط ساحلی، محل تلاقی سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا به علت تعصبات مذهبی و جنگهای ویرانگر، در دهههای اخیر اغلب تیتر رسانههای خبری جهان بوده؛ در حالی که طبیعت منحصر به فرد این منطقه در پس این اخبار از اولین قربانیان غفلت و خودخواهی انسان است.
در پی افزایش نگرانیها درباره نابودی تالابهای غزه در فلسطین، سازمان ملل متحد در تلاش است تا این تالابها را بازسازی کند.
یورونیوز در گزارشی، نگاهی داشته است به تلاشهای بینالمللی برای احیای این منطقه.
غزه در گذشتهای نه چندان دور
ساکنان غزه روزگاری را به یاد میآورند که ماهیها در تالابهای غزه شنا میکردند و هزاران پرنده مهاجر هر بهار و پاییز بر فراز آن اوج میگرفتند.
آن روزها، آب از تپههای الخلیل در کرانه باختری سرازیر میشد، در صحرای نقب میپیچید و قبل از رسیدن به دریای مدیترانه، تالابهای ساحلی مرکز غزه را پر میکرد و زندگی در سایهسار درختان زیتون در جریان بود.
کشمکش سیاسی و فاجعه زیستمحیطی
در دهه ۷۰ میلادی، اسرائیل با منحرف کردن مسیر آب در بالادست به سمت زمینهای خود، باعث کاهش جریان آب باران به نوار غزه شد.
همچنین ریختن فاضلاب و زباله از سوی شهرداریهای محلی به این دره، تالابهای غزه را در معرض نابودی تدریجی قرار داد.
در سال ۲۰۰۰ میلادی این منطقه از سوی تشکیلات خودگردان فلسطین بهعنوان ذخیرهگاه طبیعی اعلام شد تا از زوال بیشتر منابع طبیعی آن جلوگیری شود؛ هر چند این تصمیم در بهبود شرایط تاثیری نگذاشت.
پس از به قدرت رسیدن گروه شبهنظامی حماس در نوار غزه در سال ۲۰۰۷ میلادی، اسرائیل اقدام به محاصره هوایی، زمینی و دریایی این منطقه کرد.
این اقدام، تاسیسات تصفیه آب و زباله را با مشکلات زیرساختی، قطع برق و کمبود سوخت مواجه ساخت بهطوری که تا سال ۲۰۱۷ میلادی به علت آلودگی حدود ۷۳ درصد از سواحل غزه برای شنا ناامن اعلام شدند.
یسر الاطرش، مشاور آب و محیط زیست که تاثیر مخرب آلودگی بر حیات وحش و سلامت عمومی در غزه را مطالعه میکند، میگوید: «تالابهای غزه به فاجعه زیست محیطی تبدیل شدهاند؛ منطقهای خطرناک برای گونههای جانوری، گیاهی و ساکنانی که از وجود انگلها، عفونتها و بیماریها رنج میبرند.»
او توضیح میدهد که در طول بارش بارانهای شدید، اسرائیل آب را بهسوی پاییندست رها میکند و همین امر منجر به وقوع سیلابهای فاجعهبار در مناطق مسکونی و زمینهای زراعی میشود.
بنا بر اعلام یورونیوز، سازمان آب اسرائیل به درخواست مصاحبه برای توضیح در این مورد پاسخ نداده است.
امکان احیای تالابهای غزه
خبر خوش اما این است که با وجود دههها غفلت، کاهش ورود آب شیرین به دره، توسعه مناطق شهری و انباشت زباله، این تالابها هنوز زنده هستند.
بر همین اساس یک پروژه ۴۶ میلیون یورویی از سوی برنامه توسعه سازمان ملل متحد با هدف احیای تالابهای غزه به عنوان ذخیرهگاه طبیعی در زمستان سال ۲۰۱۸ میلادی آغاز به کار کرد. پروژهای امیدبخش برای احیای آنچه ویران شده است. این پروژه ۱۰ ساله با هدف ایجاد یک منطقه محیط زیستی و تفریحی برای مردم غزه با کمک بلژیک، نروژ و ژاپن کار خود را آغاز کرده است.
احمد حلس، رییس موسسه ملی محیطزیست و توسعه غزه توضیح میدهد: «اکنون زمان مناسب برای توسعه تالابهاست زیرا با تاسیس تصفیهخانه فاضلاب در سال ۲۰۲۱، منبع آب قابل اتکایی برای تامین نیاز دره در اختیار داریم.»
ایوان هیل، نماینده ویژه مدیر برنامه توسعه سازمان ملل برای کمک به مردم فلسطین نیز میگوید: «مرحله اول این پروژه تضمین همکاری پنج شهرداری در اطراف تالابهای غزه و ایجاد یک شورای خدمات مشترک است. مرحله دوم شامل پاکسازی ۵۰ هزار تن زباله و تلاش برای جلوگیری از تخلیه غیرقانونی آن در این منطقه است.»
گام بعدی پروژه، تقویت خاکریزی دره برای کنترل سیلاب، بهبود کیفیت آب، احیای تنوع زیستی و کاشت گونههای گیاهی متناسب با منطقه است.
عبدالفتاح رابع، استاد مطالعات محیط زیست دانشگاه اسلامی غزه که در زمینه تنوع زیستی تخصص دارد، میگوید: «وضعیت در حال بهبود است. همین چند سال پیش بوی آنجا وحشتناک بود. اکنون میبینیم زندگی به دره بازمیگردد و حیواناتی که ناپدید شده بودند در حال بازگشت هستند.»
امید دوباره و تداوم مبارزه
با پیشرفت این پروژه، امید به احیای آنچه در یکی از محصورترین مناطق دنیا ویران شده است، بیشتر میشود.
این پروژه نه تنها برای نجات محیط زیست، بلکه در مورد بهبود معیشت در یکی از پرجمعیتترین مناطق جهان است.
اطرش میگوید: «تالابهای غزه اهمیت تاریخی دارند. آنها بخشی از میراث ما هستند و اهمیت بسیاری برای تنوع زیستی این منطقه دارند.»
از نظر هیل، این پروژه در مورد کیفیت زندگی، احساس عزت و غرور است: پروژهای برای ایجاد یک فضای تفریحی مناسب تا مردم بتوانند در آن راه بروند، نفس بکشند و استراحت کنند.
افزایش آگاهی درباره اهمیت این تالابها، نویدبخش حفظ دستاوردهای پروژه و پیشبرد آن است.
از سوی دیگر، نقش مقامات محلی نیز در اجرای قانون و تامین امنیت منطقه بسیار مهم است.
بر اساس گزارش یورو نیوز، حالا که غزه میتواند کمی نفس بکشد، بدون تردید تداوم احیای محیط زیست آن تاثیر بهسزایی در ثبات این منطقه خواهد داشت.