شبکه خبری ان‌بی‌سی گزارش داد دولت دونالد ترامپ طرحی را در دست بررسی دارد که بر اساس آن، بخشی از جمعیت دو میلیون نفری نوار غزه در دوران بازسازی به خارج از این باریکه منتقل خواهند شد. اندونزی یکی از گزینه‌های مطرح‌شده برای استقرار موقت این گروه از فلسطینیان است.
۱۵ ماه جنگ غزه که با حمله بی‌سابقه، مرگبار و ناگهانی گروه مسلح حماس به اسرائیل در هفتم اکتبر ۲۰۲۳ آغاز شد، شهرهای نوار غزه را تقریبا به زمین‌های مسطح و پر از آوار تبدیل کرده است.
جاده‌های اصلی در این منطقه تحت محاصره اسرائیل و مصر از بین رفته و زیرساخت‌های حیاتی مثل شبکه‌های آب‌رسانی و برق‌رسانی ویران شده است.
در حالی که اسرائیل اعلام کرده بود که حماس از بیمارستان‌ها و مدارس برای پوشش مراکز نظامی خود استفاده می‌کند، بیشتر بیمارستان‌ها به دلیل حملات اسرائیل دیگر کار نمی‌کنند.
در این شرایط، مشخص نیست چه زمانی این زیرساخت‌ها بازسازی می‌شوند، زیرا توافق آتش‌بس مرحله‌ای در نوار غزه و آزادی گروگان‌هایی که به دست افراد مسلح تحت رهبری حماس نگهداری می‌شوند، مشخص نمی‌کند که چه کسی پس از جنگ، نوار غزه را اداره می‌کند.
همچنین مشخص نیست که اسرائیل و مصر محاصره‌ای را که در زمان تصرف نوار غزه از سوی حماس در سال۲۰۰۷ آغاز شده، لغو خواهند کرد یا نه.
میزان دقیق خسارت مشخص نیست
سازمان ملل متحد می‌گوید که اگر محاصره نوار غزه ادامه داشته باشد، بازسازی آن ممکن است بیش از ۳۵۰ سال طول بکشد.
بر اساس گزارش آسوشیتدپرس، دو سوم تمام سازه‌ها در نوار غزه ویران شده و میزان کامل خسارت تنها زمانی مشخص خواهد شد که با اجرای توافق، بازرسان به این قلمرو دسترسی کامل داشته باشند.
ویران‌شده‌ترین بخش غزه، شمال این منطقه است که از سوی نیروهای اسرائیلی در عملیاتی که از اوایل اکتبر آغاز شد، محصور شده و عمدتا خالی از سکنه شده است.
با استفاده از داده‌های ماهوارهای، سازمان ملل ماه گذشته میلادی تخمین زد که ۶۹ درصد از سازه‌های غزه از جمله بیش از ۲۴۵ هزار خانه آسیب دیده یا ویران شده است.
بانک جهانی نیز میزان خسارت‌ها در نوار غزه فقط در چهار ماه اول جنگ را ۱۸.۵ میلیارد دلار برآورد کرده که تقریبا مجموع تولید اقتصادی کرانه باختری و غزه در سال ۲۰۲۲ است.
از آن جا که حماس جنگ را آغاز کرد، اسرائیل این گروه مسلح تحت حمایت جمهوری اسلامی را مسوول اصلی این تخریب می‌داند.
بر اساس گزارش اسرائیل، حمله ۷ اکتبر ۲۰۲۳ حدود ۱۲۰۰ کشته عمدتا غیرنظامی بر جای گذاشت و ۲۵۰ نفر به دست فلسطینی‌های مسلح به گروگان گرفته شدند.
به گفته وزارت بهداشت غزه، که تحت کنترل حماس است، حملات تلافی‌جویانه اسرائیل به نوار غزه نیز بیش از ۴۶ هزار فلسطینی را کشت که بیش از نیمی از آنها زن و کودک بودند.
وزارت بهداشت غزه آمار کشته‌های غیرنظامی از کشته‌های شبه‌نظامی را تفکیک نمی‌کند، اما اسرائیل می گوید که بیش از ۱۷ هزار شبه نظامی را کشته است.
در جریان پانزده ماه جنگ، ارتش اسرائیل بارها عکس‌ها و فیلم‌های ویدئویی منتشر کرد که نشان می‌دادند حماس تونل‌ها و راکت‌اندازها را در مناطق مسکونی ساخته و اغلب در خانه‌ها، مدارس و مساجد و اطراف آن عملیات اجرا می‌کند.
«۱۵ سال» زمان برای آواربرداری
اما پیش از اینکه بتوان ساختمانی را در نوار غزه بازسازی کرد، آوارها باید از بین بروند. عملیات آواربرداری در این شرایط یک کار بسیار گسترده و بزرگ است.
سازمان ملل متحد تخمین می‌زند که جنگ غزه بیش از ۵۰ میلیون تن آوار بر جای گذاشته است که تخلیه این میزان آوار با بیش از ۱۰۰ کامیون و کار تمام وقت، بیش از ۱۵ سال طول می‌کشد.
مشکل دیگر این است که فضای باز در نوار غزه که در غرب آن، دریای مدیترانه واقع است، محدود است و اغلب مساحت این منطقه محل سکونت حدود ۲.۳ میلیون فلسطینی است.
همچنین آواربرداری به دلیل اینکه حاوی مقادیر زیادی مهمات منفجرنشده و سایر مواد مضر و همچنین بقایای انسانی است، پیچیده خواهد بود.
وزارت بهداشت غزه می‌گوید هزاران نفر از کشته‌شدگان در حملات هوایی اسرائیل به نوار غزه هنوز در زیر آوار مدفون هستند.
پاکسازی آوارها و در نهایت بازسازی خانه‌ها نیازمند میلیاردها دلار و همچنین امکان ارسال مصالح ساختمانی و تجهیزات سنگین به داخل قلمرو نوار غزه است که هنوز سرنوشت هیچ کدام از این عوامل مشخص نشده است.
پس از اجرای توافق آتش‌بس، یعنی آزاد شدن ۱۰۰ گروگان باقی‌مانده و خروج نیروهای اسرائیلی از قلمرو، در مرحله نهایی این توافق یک پروژه بازسازی سه تا پنج ساله پیش‌بینی شده است.
اما رسیدن به آن نقطه مستلزم توافق بر سر دومین و سخت‌ترین مرحله توافق است که هنوز باید مورد مذاکره قرار گیرد.
حتی در صورت رسیدن به مرحله نهایی، امکان بازسازی نوار غزه به سرنوشت محاصره این منطقه بستگی دارد.
اسرائیل می‌گوید برای جلوگیری از بازسازی قابلیت‌های نظامی حماس به چنین محاصره‌ای نیاز است زیرا حماس می‌تواند از سیمان و لوله‌های فلزی بار دیگر برای ساحت تونل‌ها و موشک‌ها استفاده کند.
تمایل کم به سرمایه‌گذاری در غزه
اگر حماس به طور کامل از بین رفته بود و دیگر در نوار غزه قدرت نداشت، اسرائیل ممکن بود تمایل بیشتری به رفع محاصره این منطقه داشته باشد، اما هنوز هیچ برنامه‌ای برای یک دولت جایگزین در غزه وجود ندارد.
ایالات متحده و بسیاری از کشورهای جهان خواهان یک تشکیلات خودگردان فلسطینی هستند که پیش از تشکیل کشور احتمالی فلسطین، کرانه باختری و غزه را با حمایت کشورهای عربی اداره کند.
اما این برای دولت اسرائیل که مخالف تشکیل کشور فلسطینی است و هر گونه نقشی در غزه برای مقامات تحت حمایت غرب را رد کرده، قابل پذیرش نیست.
آسوشیتدپرس نوشت که بعید است کمک‌کنندگان بین‌المللی در سرزمینی که هنوز دولتی ندارد و در کمتر از دو دهه، شاهد پنج جنگ بوده، سرمایه‌گذاری کنند.
این شرایط، این خطر را به وجود آورده که اردوگاه‌های ساخته شده از چادر در امتداد ساحل مدیترانه در نوار غزه، ممکن است تا زمان نامعلومی همچنان برپا باشند.
بر اساس گزارش ۲۹ دی ماه این نشریه، حوثی‌ها همچنین بر روی فن‌آوری جدید تسلیحاتی کار می‌کند و ممکن است از این حملات به عنوان ابزاری از جمله در مذاکرات با عربستان سعودی استفاده کند.
بر پایه تجزیه و تحلیل داده‌های ماهوارهای، اگرچه تعداد کشتی‌هایی که از تنگه باب‌المندب عبور می‌کنند به نصف کاهش یافته است، ترانزیت چین افزایش یافته و یک-پنجم از حدود ۹۰۰ کشتی را تشکیل می‌دهد که از دریای سرخ عبور می‌کنند.
در حالی که حق بیمه برای شرکت‌های آمریکایی و بریتانیایی رقمی برابر با دو درصد ارزش کشتی است، این رقم برای کشتی‌های چینی کمتر از ۳۳ صدم درصد است.
شش برابر بودن هزینه بیمه برای کشتی‌های غربی در مقایسه با کشتی‌های چینی به دلیل روابط چین با جمهوری اسلامی و احتمال کمتر هدف قرار گرفتن این کشتی‌ها از سوی حوثی‌ها است.
هم‌زمان اندیشکده شورای آتلانتیک در مقاله مفصلی به بررسی روابط حکومت چین با حوثی‌های تحت حمایت جمهوری اسلامی پرداخته است.
به نوشته نویسندگان این مقاله، چین در سال‌های اخیر به‌گونه‌ای عمل کرده که در کنار بهره‌مندی از امنیت حاصل از حضور ناوگان نظامی آمریکا در دریای سرخ، منابع و فن‌آوری لازم را برای تقویت حوثی‌ها و جمهوری اسلامی تامین کرده است.
این حمایت‌ها نه تنها ثبات منطقه را تهدید کرده بلکه فشار زیادی بر تجارت بین‌المللی وارد کرده است.
روزنامه وال‌استریت ژورنال نیز پنج‌شنبه سوم آبان خبر داد روسیه داده‌های اطلاعاتی ماهوارهای را برای هدف‌گیری کشتی‌های غربی در دریای سرخ از طریق سپاه پاسداران در اختیار حوثی‌های یمن قرار داده است.
جزییات هزینه ۲۰۰ میلیارد دلاری حملاث حوثی‌ها
اکونومیست نوشت که حملات حوثی‌ها در دریای سرخ در سال ۲۰۲۴ حدود ۲۰۰ میلیارد دلار ضرر وارد کرده است.
بر اساس این گزارش، حملات حوثی‌ها در ۱۰ ماه از سال گذشته میلادی، ۱۷۵ میلیارد دلار به هزینه‌های حمل و نقل دریایی اضافه کرده است.
در همین حال هزینه ارسال یک کانتینر از شانگهای چین به روتردام هلند در ماه ژوییه سال ۲۰۲۴ به هشت هزار و ۲۰۰ دلار رسید که نسبت به میانگین این رقم در سال گذشته، پنج برابر افزایش یافت.
هزینه گشت‌زنی نیروی دریایی آمریکا، بریتانیا و اتحادیه اروپا در دریای سرخ برای حفاظت از کشتی‌ها حدود پنج میلیارد دلار برآورد شده است.
همچنین تغییر مسیر کشتی‌ها هفت میلیارد دلار از درآمد مصر از کانال سوئز، یعنی حدود ۶۰ درصد این درآمد را از بین برده است.
پس از حملات حوثی‌ها شرکت‌های کشتی‌رانی به‌جای عبور از باب‌المندب به دریای سرخ و حرکت به سمت کانال سوئز و اروپا یا بالعکس، قاره آفریقا را دور می‌زنند که طی این مسیر طولانی، دو تا سه هفته طول می‌کشد.
بر اساس گزارش‌ها، باب‌المندب و دریای سرخ مسیر ترانزیت ۱۲ درصد از تجارت جهانی است.
افزایش سود شرکت‌های کشتی رانی
حملات حوثی‌ها به دلیل طولانی شدن مسیر باعث افزایش سود شرکت‌های کشتی‌رانی شده و از جمله سود شرکت دانمارکی مرسک در سه ماهه سوم سال گذشته به ۳/۳ میلیارد دلار رسیده و نیم میلیارد دلار نسبت به سال قبل از آن افزایش یافته است.
ارزش سهام شرکت‌های اصلی حمل و نقل دریایی در اروپا مانند مرسک و هاپاگ لوید در پی حملات حوثی‌ها به کشتی‌ها تجاری در دریای سرخ افزایش یافت.
هم‌زمان یک شرکت بیمه سوئدی به اکونومیست خبر داد که قیمت بیمه در دریای سرخ ۲۰ برابر شده است.
استفاده از ابراز حملات در مذاکره با عربستان سعودی
اکونومیست نوشت که با وجود سخنان مقامات حوثی درباره توقف حملات به کشتی‌ها پس از آتش‌بس در غزه، آنان شروط سختی از جمله توقف کامل «تمام فعالیت‌های نظامی اسرائیل» و پایان دادن به همه حملات نظامی غرب به یمن را برای این امر تعیین کرده‌اند.
به گفته این نشریه، بسیاری از ناظران نسبت به پایان یافتن حملات حوثی‌ها در دریای سرخ تردید دارند و ممکن است این گروه از حربه حمله به کشتی‌ها استفاده‌های دیگری نیز بکند.
اکونومیست از جمله به مذاکرات این گروه با عربستان سعودی اشاره کرد که هر زمان ریاض امتیازاتی داده، حوثی‌ها درخواست امتیازات بیشتری می‌کنند.
شرکت کشتی‌رانی مرسک پیش از این اعلام کرده بود انتظار می‌رود حمل و نقل دریایی از دریای سرخ تا سال ۲۰۲۵ ممکن نباشد.
از سوی دیگر ۱۵ سناتور جمهوری‌خواه آمریکایی، طرحی را با نام «قانون انحلال گروه‌های نیابتی ایران» ارائه کرده‌اند که هدف از آن قرار دادن حوثی‌های تحت حمایت جمهوری اسلامی در فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی و تضعیف توانایی‌های آنها در دریای سرخ است.
دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری سابق آمریکا که از ۲۰ ژانویه به کاخ سفید بازمی‌گردد، در ژانویه ۲۰۲۱، حوثی‌ها را در فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی قرار داد اما جو بایدن، رییس‌جمهوری فعلی، آنها را از این فهرست خارج و هم‌زمان فروش تسلیحات تهاجمی به عربستان سعودی را متوقف کرد.
ان‌بی‌سی این خبر را یک‌شنبه ۳۰ دی به نقل از یک مقام مسئول در روند انتقال قدرت در آمریکا منتشر کرد، اما در گزارش ان‌بی‌سی به نام این مقام اشاره‌ای نشده است.
این رسانه در عین حال افزود فلسطینیان و کشورهای عربی همواره مخالفت خود را با جابهجایی ساکنان غزه اعلام کرده‌اند و بر این باورند که چنین اقدامی می‌تواند زمینه‌ساز اخراج فلسطینیان از سرزمین‌های خود باشد.
پیش از این، ایتمار بن‌گویر و بزالل اسموتریچ، وزیران راست‌گرای دولت اسرائیل، خواستار «مهاجرت داوطلبانه» فلسطینیان از نوار غزه شده بودند.
با این حال، اسحاق هرتزوگ، رییس‌جمهوری اسرائیل، دی‌‌ماه ۱۴۰۲ در واکنش به گمانه‌زنی‌ها درباره سرنوشت ساکنان غزه پس از پایان مناقشه کنونی تاکید کرد انتقال فلسطینیان به خارج از این باریکه در دستور کار اسرائیل قرار ندارد.
در همان زمان، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه دولت بایدن، اعلام کرد واشینگتن با جابهجایی فلسطینیان مخالف است.
وب‌سایت خبری تایمز اسرائیل ۳۰ دی در واکنش به گزارش ان‌بی‌سی نوشت طرح انتقال فلسطینیان به خارج از نوار غزه از سوی بسیاری «غیرواقع‌گرایانه» ارزیابی شده و هنوز مشخص نیست چه تعداد از مقام‌های دولت ترامپ این طرح را به‌طور جدی مورد بررسی قرار خواهند داد.
تایمز اسرائیل افزود: «کشورهای منطقه تاکنون پیشنهاد پذیرش مهاجران فلسطینی را رد کرده‌اند، زیرا نمی‌خواهند در ایجاد یک بحران پناهجویی جدید همدست شناخته شوند. به‌علاوه، نگرانی بسیاری از فلسطینیان این است که اسرائیل به کسانی که از نوار غزه خارج می‌شوند، اجازه بازگشت ندهد.»
پس از ماه‌ها رایزنی‌های بین‌المللی و با میانجی‌گری قطر، مصر و آمریکا، اسرائیل و حماس ۲۶ دی برای برقراری یک آتش‌بس سه‌مرحله‌ای در غزه به توافق دست یافتند.
مرحله اول این توافق از بامداد ۳۰ دی اجرایی شده است.
ان‌بی‌سی از احتمال سفر فرستاده ترامپ به نوار غزه خبر داد
ان‌بی‌سی در ادامه گزارش خود به نقل از مقام مسئول در روند انتقال قدرت در آمریکا نوشت استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه، ممکن است با هدف حفظ آتش‌بس میان حماس و اسرائیل، به نوار غزه سفر کند.
این مقام گفت سفر به غزه این امکان را به ویتکاف می‌دهد که وضعیت منطقه را از نزدیک بررسی کند و دیگر تنها به گفتههای طرفهای فلسطینی یا اسرائیلی اتکا نداشته باشد.
او اضافه کرد ویتکاف قصد دارد طی هفتهها و ماههای آینده، حضوری مستمر در منطقه داشته باشد تا با چالشهای احتمالی بر سر راه اجرای آتش‌بس مقابله کند.
به گفته این مقام، بسیاری از تندروها، نه تنها در حماس بلکه در میان راستگرایان اسرائیلی، خواهان نابودی توافق آتش‌بس هستند.
پیش‌تر در ۲۷ دی، ایتمار بن‌گویر، رهبر حزب «قدرت یهودی»، هشدار داده بود در صورتی که دولت ائتلافی این کشور توافقنامه آتش‌بس را به تصویب برساند، حزب متبوعش از کابینه خارج خواهد شد.
بن‌گویر در دولت ائتلافی بنیامین نتانیاهو، وزیر امنیت ملی است.
باسم نعیم، رییس شورای روابط بین‌الملل حماس، ۲۸ دی اعلام کرد دستیابی به توافق آتش‌بس در غزه بدون نقش‌آفرینی ترامپ و ویتکاف امکان‌پذیر نبود.