دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، در جریان دیدار با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، با اشاره به گفت‌وگوی مستقیم با ایران، گفت روز شنبه در سطح بالایی دیدار دو طرف ادامه خواهد یافت. در مقابل، عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری‌اسلامی می‌گوید دیدار دو طرف غیرمستقیم خواهد بود.
بر اساس گفته این منابع، دولت اسرائیل بر این باور است که اگر حتی جمهوری اسلامی بتواند بخش کوچکی از برنامه هسته‌ای خود را حفظ کند، پس از اتمام دوره ریاست‌جمهوری ترامپ و یا هر زمان که شرایط را مساعد ببیند، برنامه غنی‌سازی خود را دوباره از سر گرفته و به سرعت پیش خواهد برد.
به‌همین دلیل، دولت اسرائیل خواهان امحا کامل برنامه غنی‌سازیِ جمهوری اسلامی برای همیشه است.
به گفته منابع ایران‌اینترنشنال، مقام‌های اسرائیلی معتقدند جمهوری اسلامی حتی نباید اجازه حفظ بخش بسیار کوچکی از غنی‌سازی برای «مقاصد تحقیقاتی یا پزشکی» را داشته باشد چون به باور آنان، جمهوری اسلامی تحت پوشش این مقاصد، «برنامه تسلیحاتی» خود را پیش خواهد برد.
این دیپلمات‌ها به ایران‌اینترنشنال گفتند، هدف جمهوری اسلامی از ورود به مذاکرات غیر مستقیم یا احتمالا مستقیم، تنها یک چیز است: «حفظ زیرساخت‌های برنامه غنی‌سازی ایران.»
به گفته این دیپلمات‌ها، بنیامین نتانیاهو در سفر خود به واشینگتن، به مقام‌های آمریکا توصیه نخواهد کرد که با جمهوری اسلامی مذاکره نکنند، اما از آنان خواهد خواست با پیش‌شرط «برچیدن کامل برنامه غنی‌سازی»، وارد گفت‌وگوهای احتمالی با جمهوری اسلامی شوند.
پیش از سفر هم، چند مقام‌های بلندپایه اسرائیلی که همراه با بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل به واشینگتن سفر کرده‌اند، به رسانه‌های عبری‌زبان گفتند که نتانیاهو در دیدار پیش‌رویش با دونالد ترامپ، رییس‌جمهور آمریکا، تمرکز خود را بر موضوع ایران خواهد گذاشت.
به گزارش وب‌سایت «والا»، یکی از مقام‌ها گفته است که نتانیاهو در این دیدار نسخه‌ی خود را از «این‌که یک توافق خوب با ایران باید چگونه باشد» به ترامپ ارائه خواهد داد.
او افزود: «نتانیاهو از توافقی حمایت می‌کند که به برچیدن کامل برنامه هسته‌ای ایران منجر شود، مانند آنچه در لیبی رخ داد.»
مقام‌های اسرائیلی به کانال ۱۲ نیز گفته‌اند که نتانیاهو قصد دارد تمرکز مذاکرات را بر ایران بگذارد و نه لزوما بر تعرفه‌های تجاری ترامپ که در ظاهر به‌عنوان دلیل اصلی این دیدار مطرح شده‌اند.
پیشتر عباس عراقچی وزیر خارجه جمهوری اسلامی گفت که آمریکا «مگر در خواب ببیند» که توافقی شبیه به توافق واشینگتن با لیبی در سال ۲۰۰۳ با تهران داشته باشد.
تام کاتن، سناتور جمهوری‌خواه آمریکا نیز گفته بود که سیاست‌های دوره اوباما-بایدن در قبال ایران به پایان رسیده و کارزار فشار حداکثری ترامپ صادرات ایران را متوقف و راه رسیدن به سلاح هسته‌ای را مسدود خواهد کرد.
این سناتور جمهوری‌خواه افزود که ترامپ «گفته برای رسیدن به این هدف دو راه وجود دارد و در برابر به هر دو راه باز است. ترجیح او توافقی شبیه به توافق لیبی با ایالات متحده در سال ۲۰۰۳ است، اما اگر توافقی حاصل نشود، بمباران خواهد بود.»
ترامپ: در حال گفت‌وگوی مستقیم با ایران هستیم
ترامپ در جریان دیدار با نتانیاهو اعلام کرد که آمریکا در حال گفت‌وگوی مستقیم با جمهوری اسلامی است.
این خبر غیرمترقبه در شرایطی اعلام شد که عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی پیشتر اعلام کرده بود که هنوز مذاکره‌ای میان تهران و واشینگتن صورت نگرفته است.
ترامپ جزییاتی از محل گفت‌وگوی مستقیم واشینگتن و تهران ارائه نکرد.
مقامات جمهوری اسلامی گفته بودند که تهران در برابر خواسته‌های ترامپ برای مذاکره مستقیم درباره برنامه هسته‌ای مقاومت کرده، ولی راه را برای گفت‌وگوهای غیرمستقیم باز گذاشته است.
اما رییس‌جمهوری آمریکا گفت: «مذاکرات ما با ایران در سطح نسبتا بسیار بالایی در حال انجام است. ما به‌طور مستقیم با آن‌ها مذاکره می‌کنیم. ما روز شنبه در نسبتا بالاترین سطح با ایران تعامل خواهیم کرد.»
او افزود:«ما یک نشست بسیار مهم خواهیم داشت و خواهیم دید چه اتفاقی می‌افتد. فکر می‌کنم همه موافقند که رسیدن به یک توافق بهتر از گزینه‌های دیگر است.»
ساعات اندکی پیش از اعلام ترامپ، اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، گفته بود تهران در انتظار پاسخ آمریکا به پیشنهاد ایران برای گفت‌وگوهای غیرمستقیم است. او تاکید کرد جمهوری اسلامی این پیشنهاد را «سخاوتمندانه، مسئولانه و شرافتمندانه» می‌داند.
یکی از مقامات ارشد جمهوری‌اسلامی هم در آخر هفته به رویترز گفت تهران مایل است گفت‌وگوهای غیرمستقیم از طریق عمان، که مدت‌هاست کانال پیام‌رسانی میان دو کشور بوده، ادامه یابد.
رییس‌جمهوری آمریکا با تاکید بر این‌که اگر این مذاکرات به نتیجه نرسد، ایران در معرض خطری بزرگ خواهد بود، گفت: «شاید توافق با ایران انجام شود.»
ترامپ که در کنار نتانیاهو در اتاق بیضی شکل کاخ سفید نشسته بود به خبرنگاران گفت که توافق با ایران، از اقداماتی که «من بخواهم درگیرشان شوم، یا اسرائیل بخواهد درگیرشان شود» بهتر است.
او افزود: «امیدوارم این گفت‌وگوها موفقیت‌آمیز باشند، و به نظرم اگر موفقیت‌آمیز باشند، به نفع ایران خواهد بود.»
او افزود: «ما درباره ایران صحبت کردیم که هرگز به سلاح اتمی دست نیابد، اگر بشود که از راه دیپلماتیک شبیه آنچه درباره لیبی بود صورت بگیرد.»
خبر ترامپ در شرایطی اعلام شد که عراقچی پیشتر اعلام کرده بود که هنوز مذاکره‌ای میان تهران و واشینگتن صورت نگرفته است.
مقامات جمهوری اسلامی پیشتر گفته بودند که تهران در برابر خواسته‌های ترامپ برای مذاکره مستقیم درباره برنامه هسته‌ای مقاومت کرده، ولی راه را برای گفت‌وگوهای غیرمستقیم باز گذاشته است.
اما رییس‌جمهوری آمریکا در جریان دیدارش با نتانیاهو گفت: «مذاکرات ما با ایران در سطح نسبتا بسیار بالایی در حال انجام است. ما به‌طور مستقیم با آن‌ها مذاکره می‌کنیم. ما روز شنبه در نسبتا بالاترین سطح با ایران تعامل خواهیم کرد.»
او افزود: «ما یک نشست بسیار مهم خواهیم داشت و خواهیم دید چه اتفاقی می‌افتد. فکر می‌کنم همه موافقند که رسیدن به یک توافق بهتر از گزینه‌های دیگر است.»
رییس‌جمهوری آمریکا تاکید کرد: «شاید توافق با ایران انجام شود.» و اضافه کرد اگر این مذاکرات به نتیجه نرسد، ایران در معرض خطری بزرگ خواهد بود.
ترامپ که در کنار نتانیاهو در اتاق بیضی شکل کاخ سفید نشسته بود به خبرنگاران گفت که توافق با ایران، از اقداماتی که «من بخواهم درگیرشان شوم، یا اسرائیل بخواهد درگیرشان شود» بهتر است.
او افزود: «امیدوارم این گفت‌وگوها موفقیت‌آمیز باشند، و به نظرم اگر موفقیت‌آمیز باشند، به نفع ایران خواهد بود.»
ترامپ پس از بازگشت به قدرت اعلام کرده بود که ترجیح می‌دهد بر سر برنامه هسته‌ای ایران به توافقی برسد تا وارد رویارویی نظامی شود. او در اسفندماه گفت که نامه‌ای به رهبر جمهوری اسلامی علی خامنه‌ای، برای پیشنهاد مذاکره نوشته است.
در هفته‌های اخیر، جمهوری‌اسلامی در برابر درخواست‌های ترامپ برای مذاکره مستقیم یا تهدید به حمله نظامی مقاومت کرده و همچنان بر موضع خود پافشاری کرده بود. هنوز مشخص نیست مذاکرات روز شنبه آن‌طور که ترامپ گفته مستقیم خواهد بود یا طبق گفته عراقچی، غیرمستقیم برگزار خواهد شد.
در دوران ریاست‌جمهوری جو بایدن نیز مذاکرات غیرمستقیمی بین ایالات متحده و ایران صورت گرفت که پیشرفت چشمگیری نداشت. آخرین مذاکرات مستقیم شناخته‌شده میان دو کشور در زمان ریاست‌جمهوری باراک اوباما انجام شد که منجر به توافق هسته‌ای بین‌المللی سال ۲۰۱۵ شد؛ توافقی که ترامپ بعدها از آن خارج شد.
ترامپ که از زمان روی کار آمدن در ژانویه، حضور نظامی آمریکا در منطقه را افزایش داده، گفته ترجیح می‌دهد درباره برنامه هسته‌ای ایران به توافق برسد تا وارد رویارویی نظامی شود.
او ۱۶ اسفند اعلام کرد که نامه‌ای به علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، ارسال کرده و پیشنهاد مذاکره داده است.
مقام‌های جمهوری‌اسلامی در آن زمان اعلام کردند که حاضر نیستند تحت فشار و تهدید وارد مذاکره شوند، موضعی که به نظر میرسد اکنون از آن عقبنشینی کرده‌اند.
خامنه‌ای اواسط بهمنماه گفته بود مذاکرات با آمریکا «نه عاقلانه است، نه خردمندانه و نه شرافتمندانه».
ایران خواهان مذاکرات غیرمستقیم است
ساعاتی پیش از اعلام ترامپ، سخنگوی وزارت خارجه ایران، اسماعیل بقایی، گفته بود ایران در انتظار پاسخ آمریکا به پیشنهاد تهران برای انجام مذاکرات غیرمستقیم است. او اظهار داشت جمهوری اسلامی این پیشنهاد را «سخاوتمندانه، مسئولانه و شرافتمندانه» می‌داند.
پس از سخنان ترامپ، یک مقام ارشد جمهوری‌اسلامی که نخواست نامش فاش شود، به رویترز گفت: «مذاکرات مستقیم نخواهد بود... با میانجیگری عمان انجام میشود.»
خبری که ساعتی بعد با پست وزیر خارجه جمهوری‌اسلامی در شبکه ایکس تائید شد. عمان که روابط خوبی با هر دو کشور دارد، مدت‌هاست به‌عنوان کانالی برای تبادل پیام میان ایران و آمریکا عمل می‌کند.
نورنیوز، رسانه نزدیک به شورای عالی امنیت ملی ایران هم، سخنان ترامپ درباره احتمال مذاکرات مستقیم را بخشی از یک «عملیات روانی برای تاثیرگذاری بر افکار عمومی داخلی و بین‌المللی» توصیف کرد.
یک مقام دیگر جمهوری‌اسلامی هم که نخواست نامش فاش شود، به رویترز گفته است احتمال دارد تنها حدود دو ماه برای رسیدن به توافق فرصت باقی مانده باشد، زیرا نگرانی وجود دارد که اسرائیل، در صورت طولانی شدن مذاکرات، حملهای انجام دهد.
نتانیاهو که به‌طور سنتی با مذاکرات آمریکا و ایران مخالف است، در دیدار با ترامپ به خبرنگاران گفت اگر دیپلماسی بتواند مانع از دستیابی کامل ایران به سلاح هسته‌ای شود، «به همان شکلی که در لیبی انجام شد، فکر می‌کنم کار خوبی خواهد بود.»
ترامپ در دوره ریاست‌جمهوری خود در سالهای ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱، آمریکا را از توافق برجام خارج کرد و تحریمهای گستردهای را مجددا علیه ایران اعمال کرد.
از آن زمان، ایران به‌طور قابلتوجهی از محدودیتهای تعیینشده در آن توافق درباره غنی‌سازی اورانیوم فراتر رفته است.
قدرتهای غربی، جمهوری‌اسلامی را متهم می‌کنند که در تلاش است با افزایش سطح غنی‌سازی اورانیوم به توانایی ساخت سلاح هسته‌ای دست یابد، چرا که این سطح از غنی‌سازی به گفته آن‌ها برای اهداف غیرنظامی توجیهپذیر نیست.
این تحولات در حالی رخ می‌دهد که نیروهای نیابتی جمهوری‌اسلامی که طی دههها و با هزینههای هنگفت برای مقابله با اسرائیل و نفوذ آمریکا شکل گرفته، در وضعیت شکنندهای قرار دارد.
نیروهای نیابتی پس از حمله گروه فلسطینی حماس به اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، که باعث شعلهور شدن جنگ در خاورمیانه شد، تضعیف شده است.
از زمان آغاز جنگ غزه، حماس در غزه و حزب‌الله در لبنان هدف حملات سنگین اسرائیل قرار گرفتهاند و حوثیهای یمن نیز از ماه گذشته هدف حملات هوایی آمریکا قرار دارند.