هیات وزیران دولت مسعود پزشکیان در مصوبه‌ای به پیشنهاد وزارت ارشاد جمهوری اسلامی، مجوز برداشت ۴۰۰ میلیون دلار از منابع ارزی کشور را برای تامین هزینه‌های حج در سال ۱۴۰۴ صادر کرد.
واشینگتن‌پست شنبه ۱۳ اردیبهشت به نقل از چند مقام ارشد کاخ سفید و مشاوران رییسجمهوری آمریکا نوشت تصمیم ترامپ برای برکناری والتز حاصل نارضایتی فزایندهای بود که بهتدریج شکل گرفت؛ چرا که والتز در مقایسه با ترامپ، تمایل بیشتری به استفاده از نیروی نظامی داشت.
بر اساس این گزارش، پس از دیدار نتانیاهو و ترامپ در کاخ سفید در ماه فوریه، والتز با ابراز همسویی با دیدگاه نخستوزیر اسرائیل مبنی بر فرا رسیدن زمان مناسب برای حمله به جمهوری اسلامی، ناخشنودی رییسجمهوری ایالات متحده را برانگیخت.
به گفته دو منبع آگاه، والتز پیش از دیدار رهبران اسرائیل و آمریکا در کاخ سفید، با نتانیاهو درباره بهکارگیری گزینههای نظامی علیه جمهوری اسلامی رایزنی و هماهنگی نزدیکی داشت.
بیشتر بخوانید: سیاست بلندپروازانه ترامپ در قبال ایران به صدمین روز خود رسید
ترامپ از زمان ورود مجددش به کاخ سفید، سیاست «فشار حداکثری» را در برابر جمهوری اسلامی در پیش گرفته و بستههای تحریمی گوناگونی را با هدف کاهش درآمدهای نفتی حکومت ایران وضع کرده است.
رییسجمهوری آمریکا همچنین بارها هشدار داده در صورت تداوم برنامه هستهای تهران، اقدام نظامی علیه جمهوری اسلامی را در دستور کار قرار خواهد داد.
با این حال، ترامپ همزمان بر پیشبرد مذاکرات دیپلماتیک میان تهران و واشینگتن برای حل و فصل اختلافات و جلوگیری از دستیابی حکومت ایران به سلاح هستهای تاکید داشته است.
تاکنون سه دور از گفتوگوها میان تهران و واشینگتن در مسقط و رم برگزار شده است. رسانهها پیش‌تر گزارش دادند دور چهارم مذاکرات که قرار بود شنبه ۱۳ اردیبهشت در رم برگزار شود، به تعویق افتاده است.
بیشتر بخوانید: صفآرایی حامیان و منتقدان ویتکاف بر سر عملکرد او در مذاکرات با جمهوری اسلامی و روسیه
واشینگتن‌پست: والتز میکوشید مسیر تصمیمگیریها را بهسوی اقدام نظامی علیه ایران تغییر دهد
واشینگتن‌پست در ادامه گزارش خود به نقل از یک منبع آگاه نوشت: «والتز میخواست سیاست آمریکا را به مسیری هدایت کند که با خواستههای ترامپ سازگاری نداشت، زیرا [به عقیده ترامپ] ایالات متحده هنوز گزینه دیپلماتیک را امتحان نکرده بود.»
این منبع افزود: «این موضوع به ترامپ منتقل شد و نارضایتی او را بهدنبال داشت.»
شماری از مقامهای دولت ترامپ نیز تایید کردند والتز میکوشید مسیر تصمیمگیریها را بهسوی اقدام نظامی علیه جمهوری اسلامی تغییر دهد و عملا در هماهنگی با اسرائیل فعالیت می‌کرد.
تصمیم ترامپ برای برکناری والتز زمانی قطعی شد که او فروردینماه با قرار گرفتن در کانون یک جنجال رسانهای که از آن با نام «سیگنالگِیت» یاد می‌شود، انتقادهای گستردهای را در کاخ سفید برانگیخت.
در آن زمان، والتز به‌طور ناخواسته یک روزنامهنگار را به یک گروه چت در پیامرسان سیگنال افزود؛ گروهی که در آن مقامهای ارشد دولت ترامپ در حال بررسی عملیات نظامی علیه حوثیهای یمن بودند.
والتز پنجم فروردین این رویداد را شرمآور خواند و مسئولیت آن را پذیرفت.
بیشتر بخوانید: کاخ سفید اصالت چت فاششده مقامات ارشد ترامپ در سیگنال درباره بمباران حوثیها را تایید کرد
واشینگتن‌پست افزود سیگنالگیت تنها دلیل حذف والتز از دولت ترامپ نبود و اختلافات او با سایر مقامهای ارشد ایالات متحده از آغاز به کار دولت ترامپ بر سر موضوعاتی از جمله احتمال اقدام نظامی علیه جمهوری اسلامی وجود داشت.
ترامپ در نهایت ۱۱ اردیبهشت والتز را از سمت خود بهعنوان مشاور امنیت ملی کاخ سفید برکنار کرد.
رییسجمهوری آمریکا همچنین اعلام کرد والتز بهعنوان سفیر جدید این کشور در سازمان ملل معرفی خواهد شد.
دفتر نخستوزیر اسرائیل: نتانیاهو هیچ تماس فشردهای با والتز درباره ایران نداشته است
دفتر نخستوزیر اسرائیل با انتشار بیانیه‌ای، گزارش واشینگتن‌پست را تکذیب کرد و نوشت نتانیاهو «هیچ تماس فشردهای» با والتز در رابطه با جمهوری اسلامی نداشته است.
این نهاد در عین حال تایید کرد نتانیاهو پیش از دیدار ماه فوریه با ترامپ در کاخ سفید، با والتز و استیو ویتکاف ملاقات کرده است.
دفتر نتانیاهو افزود: «والتز همچنین همراه با معاون رییسجمهور، جیدی ونس، در دیداری با نخستوزیر [اسرائیل] پیش از ترک واشینگتن شرکت کرد. از آن زمان تاکنون، نخستوزیر [اسرائیل]، مشاور پیشین امنیت ملی و استیو ویتکاف تنها یک مکالمه تلفنی داشتهاند که موضوع آن ایران نبوده است.»
دفتر نخستوزیر اسرائیل همچنین در بیانیه خود، انتصاب والتز بهعنوان سفیر جدید ایالات متحده در سازمان ملل را تبریک گفت.
واشینگتن‌پست پیش‌تر در پنجم اردیبهشت گزارش داده بود ران درمر، مشاور ارشد نتانیاهو و وزیر امور استراتژیک اسرائیل، در مذاکرات خود با مقامهای آمریکایی از آن‌ها خواسته تا استفاده از بمبهای سنگرشکن علیه سایتهای هستهای جمهوری اسلامی را مورد بررسی قرار دهند.
بر اساس گزارش آسوشیتدپرس، دورودی پس از برپایی جشن نوروز همراه نامزدش سما ابراهیمی باجگانی، سحرگاه با ورود ناگهانی هفت مامور مسلح اداره مهاجرت به آپارتمانشان دستگیر شد؛ رویدادی که زندگی این زوج جوان دانشجو را دگرگون کرده‌است.
انتشار خبر دستگیری دورودی ۳۲ ساله در ساعت سه بامداد سه‌شنبه پنج فروردین (به وقت آمریکا)، در جامعه کوچک دانشجویان ایرانی تاسکالوسا، نگرانی‌های زیادی ایجاد کرده‌است. استادان دانشگاه به شکل غیررسمی به دانشجویان ایرانی توصیه کرده‌اند «زیاد در چشم نباشند» و «احتیاط کنند».
چرایی بازداشت دورودی
دورودی اهل شیراز است و در ژانویه ۲۰۲۳ با ویزای دانشجویی به صورت قانونی وارد آمریکا شد. او دانشجویی پر تلاش بود که هفته‌ای ۶۰ ساعت کار می‌کرد، اما همچنان برای رسیدگی به کارهای دوستان و نزدیکانش وقت می‌گذاشت.
نامزد دورودی با تاکید بر شایستگی‌های او گفت: «اگر کسی مثل علیرضا نتواند به جایگاه شایسته‌اش برسد، رویای آمریکایی معنایی ندارد.»
ویزای این دانشجوی ایرانی در ماه جون ۲۰۲۳ بدون هیچ توضیحی از سوی سفارت باطل شد و پیگیری‌های دورودی در این زمینه بی‌نتیجه ماند. مسئولان دانشگاه به او اطمینان دادند تا زمانی که به تحصیل ادامه دهد می‌تواند در آمریکا بماند، اما نباید کشور را ترک کند.
دیوید روزاس، وکیل دورودی، در فروردین ماه گفت که دلیل لغو ویزای موکلش را نمی‌داند، اما او تا زمانی که دانشجو باشد، می‌تواند در آمریکا بماند.
روزاس افزود: «او به دلیل انجام هیچ جرمی بازداشت نشده و در هیچ اعتراض ضد دولتی‌ای شرکت نکرده است. او به‌طور قانونی در ایالات متحده حضور دارد و با تحصیل در مقطع دکتری مهندسی مکانیک در حال تحقق رویای آمریکایی خود است.»
شرایط دشوار بازداشت
به گفته باجگانی، دورودی سه روز نخست را در زندان شهرستان گذرانده و مجبور شده روی زمین بخوابد. او هم‌اکنون در بازداشتگاه مهاجرتی در لوئیزیانا، حدود ۴۸۰ کیلومتر دور از دانشگاهش نگهداری می‌شود و هفته آینده، دادگاه رسیدگی به اخراجش برگزار خواهد شد.
دورودی در گفت‌وگویی تلفنی به نامزدش گفته است: «من شایسته چنین رفتاری نبودم. اگر فقط نامه‌ای می‌فرستادند، حتما در دادگاه حاضر می‌شدم. من هیچ کار غیرقانونی انجام نداده‌ام و با اجازه خودشان اینجا مانده‌ام. چرا مرا زندانی کردند؟»
تخصص دورودی در مهندسی متالورژی بوده و پیش‌تر در دانشگاه امیرکبیر تهران در مقطع کارشناسی ارشد تحصیل کرده است. او از بهمن ۱۴۰۱ تحصیل خود در دانشگاه آلاباما را شروع کرده است و بیش از دو سال از اقامتش در آمریکا می‌گذرد.
موج برخورد با دانشجویان خارجی
بررسی آسوشیتدپرس نشان می‌دهد از اواخر مارس، بیش از هزار دانشجوی خارجی در آمریکا با لغو ویزا یا از دست دادن وضعیت قانونی روبرو شده‌اند. اداره مهاجرت آمریکا پس از موج انتقادها، برخی از این لغوها را باطل کرده که چهار دانشجوی دانشگاه آلاباما هم در میان آن‌ها بوده‌اند.
قاضی لوئیزیانا در اواسط آوریل، آزادی دورودی به قید وثیقه را با این استدلال رد کرد که او نتوانسته ثابت کند تهدیدی برای امنیت ملی آمریکا نیست.
وکیل دورودی با ابراز شگفتی از حکم دادگاه گفت: «دولت هیچ مدرکی دال بر تهدید امنیتی بودن موکلم ارائه نکرده‌است.»
جامعه دانشجویی ایرانی در هراس
به گزارش آسوشیتدپرس، روحیه دانشجویان ایرانی دانشگاه آلاباما پس از بازداشت درودی به شدت آسیب دیده است.
یکی از دوستان نزدیک دورودی که نخواست نامش فاش شود، گفت: «انگار همگی منتظر نوبت خودمان هستیم. هر صدای در یا ایمیلی می‌تواند خبر اخراج باشد.»
این دانشجو از ترس شناسایی، کمتر از خانه خارج می‌شود و در ماجرای تصادف اخیرش، از راننده دیگر خواست با پلیس تماس نگیرد تا توجهی به او جلب نشود.
سیزده بدر در سایه اندوه
انجمن دانشجویان ایرانی دانشگاه آلاباما تخمین می‌زند حدود ۱۰۰ دانشجوی ایرانی در این دانشگاه حضور دارند.
سنت هر ساله برگزاری جشن سیزده بدر امسال رنگ و بویی متفاوت داشت. به گفته یکی از دانشجویان دکترا که نخواست نامش فاش شود، سیزده بدر امسال بیشتر شبیه عزاداری بود تا جشن.
این دانشجو که پنج سال پیش به آمریکا آمده و از منتقدان حکومت ایران است، افزود: «ناگهان حس کردم به ایران بازگشته‌ام.» او که در وطن خود احساس امنیت نمی‌کرد، حالا می‌گوید همان ناامنی را در آلاباما تجربه می‌کند.
واکنش دانشگاه آلاباما
مسئولان دانشگاه آلاباما از اظهارنظر مستقیم درباره پرونده دورودی خودداری کرده‌اند. با این حال، این دانشگاه اعلام کرده که منابعی برای کمک به دانشجویان خارجی در زمینه رعایت قوانین فدرال مهاجرتی فراهم آورده است.
این دانشگاه همچنین به دانشجویانی که با مشکل لغو ویزا روبرو شده‌اند، خدمات مشاوره‌ای ارائه می‌دهد.
مونیکا وات، سخنگوی دانشگاه آلاباما در بیانیه‌ای کوتاه گفت: «دانشجویان بین‌المللی ما اعضای ارزشمند جامعه دانشگاهی به شمار می‌روند.»
او افزود که کارکنان دانشگاه تحولات مربوط به وضعیت دانشجویان خارجی را پیگیری می‌کنند و تغییرات در دستورالعمل‌ها و رویه‌های جدید را به اطلاع آنان می‌رسانند.
مدیرعامل شرکت آب تهران شنبه ۱۳ اردیبهشت با اشاره به ورود پایتخت به پنجمین سال پیاپی خشکسالی، گفت: «در پنجمین سال بحران آب هستیم و تامین آب، بهویژه برای صنایع، با دشواریهای زیادی مواجه شده است.»
همزمان محمدصادق معتمدیان، استاندار تهران، به خبرگزاری ایلنا گفت میزان بارشها در سال جاری نسبت به بلندمدت ۳۵ درصد و نسبت به سال گذشته ۱۴ درصد کاهش یافته است.
او افزود بیشتر منابع آبی استان تهران از سفرههای زیرزمینی و بخشی نیز از طریق سدهای پنجگانه تامین می‌شود و کاهش شدید سطح آب سدها و آبخوانها ما را ناگزیر به اجرای پروژههای انتقال آب از خارج استان کرده است.
بیآبی، مشکل اقلیمی یا مدیریتی؟
مهدی پیرهادی، رییس کمیسیون سلامت شورای شهر تهران ۲۵ فروردین در گفتوگو با سایت «خبرآنلاین» گفت بحران آب در تهران فقط یک مساله اقلیمی نیست و نتیجه سالها بیبرنامگی، ناهماهنگی نهادی و چشمپوشی از سلامت عمومی است.
او با اشاره به بحرانی بودن وضعیت منابع آبی پایتخت، هشدار داد که تهران لبتشنگی را تجربه می‌کند و استفاده از پسابهای غیراستاندارد، سلامت مردم را تهدید می‌کند.
کنترل مصرف شهری
مدیرعامل شرکت آب تهران با اشاره به اینکه اقدامات سادهای مانند کاهش زمان استحمام، قرار دادن بطری در فلاشتانک و جلوگیری از نشتی کولرهای آبی می‌تواند در کاهش مصرف آب موثر باشد، تاکید کرد که استفاده از آب شرب برای آبیاری فضای سبز باید به حداقل برسد.
به گفته پیرهادی بالا بودن سرانه مصرف آب شهری در تهران یکی از موضوعات بسیار مهم و نگرانکننده است و در حالی که متوسط بارش سالانه در تهران ۲۲۹ میلیمتر است، سرانه مصرف روزانه آب بین ۳۲۰ تا ۳۷۰ لیتر در نوسان است.
این مقام شورای شهر تهران با اشاره به اینکه با روند فزاینده جمعیت در تهران، نیاز آبی شهر بهشدت افزایش خواهد یافت، گفت اصلاح سرانه مصرف باید بهصورت جدی در دستور کار قرار گیرد.
استاندار تهران نیز با هشدار نسبت به مصرف بیرویه آب گفت: «مطالعات وزارت نیرو و شرکت آب و فاضلاب نشان می‌دهد که ۶۳ درصد جمعیت استان تهران تقریبا دو برابر الگوی استاندارد مصرف، آب مصرف می‌کنند. اگر این روند اصلاح نشود، مدیریت منابع آبی بسیار دشوار خواهد شد.»
او تاکید کرد رسانهها باید در زمینه مصرف بهینه آب فرهنگسازی کنند و شهروندان نیز با مسئولیتپذیری بیشتری رفتار کنند تا در ماههای گرم سال، که با افزایش دما و در نتیجه افزایش مصرف مواجه خواهیم بود، از بروز تنش آبی جلوگیری شود.
امیدی به طرحهای انتقال آب نیست
مدیرعامل شرکت آب تهران همچنین درباره پروژههای انتقال آب از سدهای خارج از تهران گفت: «این طرحها فقط کارکردی موقتی دارند و تا زمانی که مصرف آب در تهران مدیریت نشود، نمیتوان انتظار پایداری در تلمین آب داشت.»
این در حالی است که به گفته استاندار تهران پروژههای انتقال آب از سد لار و خط جایگزین طالقان در دستور کار قرار گرفتهاند و با تامین منابع مالی از سوی دولت و شهرداری تهران، انتظار میرود فاز نخست طرح طالقان با ظرفیت ۱۶۰ میلیون مترمکعب تا دو ماه آینده به بهرهبرداری برسد.
احمد صادقی، عضو شورای شهر تهران نیز در جلسه اخیر شورا گفته بود که این پروژهها فقط نقش مسکن دارند و راهکار اصلی، اصلاح الگوی مصرف و جلوگیری از رشد بیرویه جمعیت در تهران است.
خسرویان نیز در واکنش به این تذکر تاکید کرد که مدیریت مصرف باید در اولویت باشد، نه توسعه راهحلهای مقطعی.
جنگ آبی در کمین فلات ایران
ابوالفضل ابوترابی، نماینده مجلس، ۱۷ فروردین در مصاحبه با خبرگزاری ایلنا، نسبت به وقوع «جنگ آب» میان استانها هشدار داد و گفت: «تهران با یک وضعیت فوقالعاده حاد و خطرناک مواجه است و استانهایی مانند فارس، سیستان و بلوچستان و دیگر مناطق نیمه شرقی کشور نیز با مشکلات مشابهی روبهرو هستند.»
او با بیان اینکه مساله کمبود آب در مشهد به «بحرانی وحشتناک» رسیده، تاکید کرد وضعیت این شهر همچون تهران، اصفهان و یزد است و در آیندهای نزدیک ممکن است شرایط بهمراتب «وخیمتر و خطرناکتر» شود.
ابوترابی با انتقاد از نبود اولویتبندی در مدیریت منابع آب ایران گفت: «در حالی که با محدودیت شدید منابع آبی روبهرو هستیم، با استفاده از تکنولوژی آب را به کوههای بلند منتقل می‌کنند تا باغهای هلو ایجاد کنند. اما باید پرسید هلو مهمتر است یا فرونشست اصفهان و آب آشامیدنی یزد؟ ما اولویتهایمان را گم کردهایم.»
خبرگزاری تسنیم، وابسته به سپاه پاسداران، شنبه ۱۳ اردیبهشت گزارش داد این تصمیم با هدف «تسهیل تامین ارز» مورد نیاز زائران ایرانی در مراسم «حج تمتع» و «جلوگیری از بروز مشکلات ارزی» در فرآیند اعزام و اسکان آن‌ها در عربستان سعودی اتخاذ شده است.
بر اساس این گزارش، به سازمان حج و زیارت اجازه داده شده است تا نسبت به خرید مبلغ ۴۰۰ میلیون دلار از منابع ارز انتقالی در مرکز مبادله طلا و ارز اقدام کند.
قرار است پس از خرید ارز از مرکز مبادله، معادل ریالی آن به حساب سازمان حج نزد بانک مرکزی واریز شود. بانک مرکزی نیز موظف شده این ارز را «در زمان مقتضی» به عربستان سعودی منتقل کند.
رانت دریافتی حجاج از جمهوری اسلامی
نرخ حواله دلار در مرکز مبادله طلا و ارز شنبه ۱۳ اردیبهشت، ۶۹ هزار تومان عنوان شده است.
اختصاص ۴۰۰ میلیون دلار از منابع ارزی برای تامین هزینه‌های حج با این نرخ نشان می‌دهد دولت پزشکیان برای اعزام و اسکان زائران ایرانی در عربستان سعودی، مبلغ ۲۷ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان اختصاص داده است.
از دیگر سو، در پی لغو دور جدید مذاکرات جمهوری اسلامی و آمریکا، نرخ دلار در بازار آزاد ایران ۱۳ اردیبهشت تا ۸۷ هزار تومان افزایش یافت.
با احتساب نرخ دلار بازار آزاد، دولت پزشکیان مبلغ ۳۴ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان برای اعزام و اسکان حجاج ایرانی در نظر گرفته است.
اختلاف نرخ ارز بازار آزاد و نرخ حواله مرکز مبادله طلا و ارز برابر با هفت هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان است؛ این مبلغ در واقع همان رانتی است که حجاج به‌طور رسمی از جمهوری اسلامی دریافت می‌کنند.
مرکز مبادله ارز و طلای ایران در پی بحران ارزی سال ۱۴۰۱ و با تصمیم شورای پول و اعتبار بانک مرکزی جمهوری اسلامی برای مبادله «ارز خدماتی، حواله‌ای و تابلو مسکوکات طلا» فعال شد.
اقدام دولت پزشکیان در تخصیص ارز برای تامین هزینه‌های حج در شرایطی صورت می‌گیرد که شهروندان در ایران با مشکلات شدید اقتصادی در حوزه‌های مختلف از جمله مسکن، تغذیه و بهداشت و درمان، دست و پنجه نرم می‌کنند.
نخستین گروه از حجاج ایرانی قرار است ۱۵ اردیبهشت‌ماه، تهران را به مقصد عربستان سعودی ترک کنند.
بیشتر بخوانید: یک فعال کارگری: حدود ۷۵ درصد کارگران در ایران خانه ندارند