احمد علوی، استاد دانشگاه و اقتصاددان، در گفت‌وگو با ایران‌اینترنشنال به بیانیه اخیر شماری از فعالان سیاسی و مدنی در محکومیت حمله اسرائیل به زندان اوین اشاره کرد. علوی یکی از امضاکنندگان این بیانیه است.
علوی حمله اسرائیل به زندان اوین را «جنایت» خواند و گفت این رویداد افراد بی‌گناهی را هدف قرار داد که «ارتباطی با جنگ یا رژیم ولایی نداشتند».
او افزود: «زندان اوین ابزار حکومت است برای درهم‌شکستن زندانیان سیاسی، وادار کردن آن‌ها به استحاله درونی و ایجاد فضای رعب و وحشت در جامعه.»
این تحلیل‌گر هشدار داد زندان جدیدی که زندانیان از اوین به آن انتقال یافته‌اند، شرایط به‌مراتب بدتری دارد و حکومت می‌تواند جنایات خود را با «پنهان‌کاری» پیش ببرد.
علوی تاکید کرد اسرائیل با حمله به اوین «در راستای منافع رژیم» ایران عمل کرد.
معین خزائلی، حقوقدان، در مصاحبه با ایران‌اینترنشنال به موضوع انتقال زندانیان از اوین به دو زندان قرچک و تهران بزرگ پس از حمله اخیر اسرائیل پرداخت و گفت وضعیت زندانیان در این دو زندان «به‌شدت اسفناک و نگران‌کننده» است.
او از تراکم بالای زندانیان در دو زندان قرچک و تهران بزرگ خبر داد و افزود در سالن‌هایی با ظرفیت ۳۰ تا ۴۰ نفر، اکنون ۸۰ تا ۱۰۰ تن اسکان داده شده‌اند و برخی از زندانیان سیاسی در کنار زندانیان جرائم مرتبط با مواد مخدر نگهداری می‌شوند.
خزائلی با اشاره به وضعیت نامشخص برخی زندانیان اوین پس از حمله اسرائیل گفت جمهوری اسلامی با وجود الزام قانونی، از آزادی موقت زندانیان سیاسی با قید وثیقه خودداری کرد، چرا که نگران اقدام احتمالی آن‌ها علیه حکومت در خارج از زندان است.
حسن هاشمیان، تحلیل‌گر جهان عرب، در مصاحبه با ایران‌اینترنشنال گفت جنگ اخیر میان اسرائیل و جمهوری اسلامی، جایگاه منطقه‌ای حکومت ایران را به‌طور جدی تضعیف کرده است.
هاشمیان افزود جمهوری اسلامی نه‌تنها ضربات شدیدی در سطح زیرساخت‌های نظامی و برنامه هسته‌ای خود متحمل شده، بلکه نیروهای نیابتی‌اش نیز عملا از صحنه خارج شده‌اند.
این تحلیل‌گر ادامه داد: «این ضعف، راه را برای بازیگران تازه‌نفس مانند دولت جدید سوریه به رهبری احمد شرع هموار می‌کند تا نقش فعال‌تری در آینده منطقه ایفا کنند.»
هاشمیان گفت: «شکست پروژه نیابتی جمهوری اسلامی، در واقع بازگشت به مسیری است که رفیق حریری در دهه ۲۰۰۰ آغاز کرده بود؛ یعنی صلح تدریجی بین کشورهای عربی و اسرائیل.»
او اضافه کرد: «امروز سوریه با دور شدن از محور جمهوری اسلامی و در صورت پیوستن به پیمان ابراهیم می‌تواند هم‌زمان با دیگر کشورهای منطقه در بازتعریف نظم جدید خاورمیانه نقش‌آفرین باشد؛ نظمی که برخلاف دو دهه گذشته، نه بر مبنای درگیری بلکه بر پایه مصالحه و توسعه اقتصادی شکل خواهد گرفت.»
شاهین میلانی، مدیر مرکز اسناد حقوق بشر، در مصاحبه با ایران‌اینترنشنال گفت اقدام اخیر جمهوری اسلامی در بازداشت بهائیان و سایر شهروندان در ایران به بهانه «جاسوسی» برای اسرائیل «مضحک» است، زیرا بهائیان همواره تحت نظارت شدید حکومت هستند و هیچ دسترسی به اطلاعات محرمانه امنیتی ندارند.
میلانی افزود بازداشت بهائیان به اتهام «جاسوسی» برای اسرائیل، «نشانه ناتوانی حکومت در شناسایی جاسوسان واقعی است» و جمهوری اسلامی از این طریق می‌کوشد به توجیه ضعف‌های امنیتی خود بپردازد
مدیر مرکز اسناد حقوق بشر هشدار داد شمار بازداشت‌شدگان در ایران ممکن است فراتر از آمار اعلام‌شده باشد، چرا که برخی خانواده‌ها به‌دلیل نگرانی از شرایط موجود، بازداشت بستگان خود را علنی نکرده‌اند.
نورمن رول، مشاور ارشد سیاست‌گذاری در سازمان اتحاد علیه ایران هسته‌ای، گفت: «به‌صورت فزاینده‌ای می‌بینیم که، حتی بر مبنای اطلاعاتی که در معرض دسترسی عموم قرار دارد، برنامه هسته‌ای ایران یک ضربه ویرانگر خورده است.»
روح‌الله رحیم‌پور، تحلیل‌گر سیاسی، در گفت‌وگو با ایران‌اینترنشنال تاکید کرد که شرایط پس از جنگ ۱۲ روزه میان جمهوری اسلامی و اسرائیل به‌مراتب پیچیده‌تر از پیش‌بینی‌های اولیه شده است. به گفته او، حتی انجام مذاکرات عادی نیز اکنون دشوارتر و زمان‌برتر از آن چیزی‌ست که پیش از آغاز جنگ تصور می‌شد.
رحیم‌پور با اشاره به ساختار سیاسی جمهوری اسلامی، که در میانه بحران وارد جنگ شد، گفت: «در حال حاضر این ساختار دچار آشفتگی در فرآیند تصمیم‌گیری است و برای مدیریت موثر مذاکرات، نیاز به انسجام، هماهنگی و هدایت هوشمندانه در سطح حاکمیت وجود دارد.»
او مهم‌ترین چالش کنونی را «تعیین زبان و چارچوب مذاکرات از سوی جمهوری اسلامی» دانست؛ موضوعی که «بدون اصلاح اختلالات در سامانه مدیریتی کشور امکان‌پذیر نیست».
به گفته رحیم‌پور، آنچه نباید رخ می‌داد اتفاق افتاد؛ «جنگ آغاز شد و دو طرف متحمل خسارات سنگینی شدند. جمهوری اسلامی نیز تلاش کرد با حملات موشکی به اسرائیل نوعی توازن ایجاد کند؛ اقدامی که ممکن بود جنگ را وارد فاز فرسایشی کند.» او تاکید کرد: «وقتی جنگی رخ می‌دهد، پارامترهای مذاکره اساسا تغییر می‌کنند.»
رحیم‌پور معتقد است مذاکرات با آمریکا اکنون از آن جهت دشوارتر شده که ایالات متحده مستقیما در خاک ایران عملیات نظامی انجام داده و تاسیسات کلیدی هسته‌ای جمهوری اسلامی را هدف قرار داده است؛ در حالی که ایران نیز با حملات موشکی و پهپادی به مواضع آمریکا واکنش نشان داده است. این تبادل مستقیم تنش را به‌شدت افزایش داده و روند تصمیم‌گیری درباره مذاکرات را پیچیده‌تر کرده است.
او همچنین به دو عامل داخلی اشاره کرد که روند مذاکره را با مانع روبه‌رو کرده‌اند. نخست، وجود جریان‌ها و شخصیت‌هایی درون حاکمیت است که نه‌تنها مخالف مذاکره‌اند، بلکه آغاز جنگ را دلیلی بر بی‌اعتباری مسیر دیپلماتیک می‌دانند. این جریان‌ها همچنان فعال‌اند؛ از جمله با طرح‌هایی نظیر تعلیق همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و فضاسازی در رسانه‌های رسمی برای اعمال فشار به حاکمیت و ممانعت از بازگشت به میز مذاکره.
دومین مانع، به گفته رحیم‌پور، «سردرگمی در تعیین زمان مناسب برای آغاز مذاکرات» است. او با اشاره به خسارات گسترده‌ای که دو طرف متحمل شده‌اند، گفت: «تاسیساتی که موضوع مذاکره بودند اکنون وجود ندارند و جمهوری اسلامی نیز با در اختیار داشتن حدود ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده، دیگر ابزار قابل توجهی برای چانه‌زنی ندارد. این موضوع می‌تواند موضع تهران را سرسختانه‌تر کرده و پیچیدگی مذاکرات را بیشتر کند.»
رحیم‌پور در آخر گفت که مجموع این عوامل موجب شده جمهوری اسلامی هنوز تصمیم قطعی برای ورود به مرحله جدید مذاکرات اتخاذ نکرده باشد.