هزاران نفر در تلآویو علیه طرح نتانیاهو برای تصرف غزه تظاهرات کردند
شنبه، ۱۸ مرداد (۹ اوت)، هزاران نفر از شهروندان اسرائیلی در خیابانهای تلآویو گرد هم آمدند تا مخالفت خود را با طرح جدید بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، برای گسترش جنگ نزدیک به دو ساله در غزه اعلام کنند. معترضان خواستار پایان فوری جنگ و آزادی تمام گروگانهای باقیمانده شدند.
این تظاهرات تنها یک روز پس از آن برگزار شد که دفتر نخستوزیر اعلام کرد کابینه امنیتی تصمیم گرفته است شهر غزه را به تصرف ارتش درآورد و عملیات نظامی را در این منطقه گسترش دهد. این تصمیم با وجود هشدار ارتش درباره خطر جانی برای گروگانها و مخالفت گسترده افکار عمومی اتخاذ شده است.
به گزارش خبرگزاری رویترز، لیشای میران لاوی، همسر یکی از گروگانها، در جمع معترضان گفت این تصمیم «میتواند حکم مرگ عزیزترین افراد ما باشد» و از دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا، خواست برای توقف جنگ و آزادی گروگانها مداخله کند. نظرسنجیها نشان میدهد اکثریت قاطع اسرائیلیها پایان فوری جنگ را بهترین راه برای آزادی ۵۰ گروگان باقیمانده – که حدود ۲۰ نفر از آنها هنوز زندهاند – میدانند.
بیشتر گروگانهای آزادشده تاکنون از طریق مذاکرات دیپلماتیک آزاد شدهاند، اما گفتوگوها برای آتشبسی که میتوانست آزادی گروگانهای بیشتری را به همراه داشته باشد، در ماه ژوئیه شکست خورد. منتقدان، از جمله برخی متحدان اروپایی اسرائیل، نسبت به تصمیم دولت برای گسترش جنگ هشدار دادهاند و ارتش نیز آن را پرخطر میداند.
برخی وزرای تندرو ائتلاف حاکم، همچون بزالل اسموتریچ، خواستار اشغال کامل غزه هستند، در حالی که ارتش این اقدام را تهدیدی جدی برای جان گروگانها میداند. نتانیاهو چند روز پیش در گفتوگویی با فاکسنیوز تاکید کرد که قصد دارد کنترل کل غزه را در دست گیرد، اما این سرزمین را برای اسرائیل حفظ نکند.
معترضان در تلآویو با در دست داشتن پرچمهای اسرائیل، تصاویر گروگانها و پلاکاردهایی علیه دولت، بار دیگر بر خواست خود برای آتشبس و آزادی فوری گروگانها تاکید کردند. وزارت بهداشت غزه که تحت کنترل گروه حماس است اعلام کرده که از آغاز جنگ تاکنون بیش از ۶۱ هزار فلسطینی جان باختهاند، از جمله ۳۹ نفر تنها در شبانهروز گذشته.
این اعتراضات در حالی ادامه دارد که دولت اسرائیل قرار است به زودی تصمیم نهایی خود درباره عملیات در شهر غزه را به تصویب کابینه کامل برساند؛ تصمیمی که میتواند مسیر جنگ و سرنوشت گروگانها را تعیین کند.
کمیته وزارتی عربی-اسلامی متشکل از ۲۰ کشور در بیانیهای، تصمیم اسرائیل برای تصرف و اعمال کنترل کامل بر غزه را بهشدت محکوم کرد. همزمان با انتشار این بیانیه، اکسیوس گزارش داد استیو ویتکاف، فرستاده ویژه دولت ترامپ، قرار است درباره طرح آتشبس در غزه با نخستوزیر قطر دیدار کند.
کمیته وزارتی عربی-اسلامی که کشورهایی مانند مصر، عربستان سعودی، قطر، ترکیه و اردن عضو آن هستند، شنبه ۱۸ مرداد در بیانیهای اعلام کرد طرح اسرائیل «نقض آشکار قوانین بینالمللی و تلاشی برای تثبیت اشغال غیرقانونی و تحمیل وضعیت موجود» است.
این بیانیه از طرح اسرائیل برای کنترل کامل نظامی بر غزه با عنوان اقدامی در راستای «تشدید خطرناک تنشها» یاد کرد و این کشور را مسئول «نسلکشی و فاجعههای انسانی» در غزه دانست.
کمیته عربی-اسلامی تاکید کرد این رویکرد ادامه تخلفات گستردهای است که شامل «کشتار، گرسنگی دادن عمدی، تلاش برای کوچاندن اجباری و الحاق اراضی فلسطینی» میشود.
این کمیته هشدار داد این اقدامات میتواند مصداق «جنایت علیه بشریت» باشد، هرگونه فرصت برای دستیابی به صلح را از میان ببرد و تلاشهای بینالمللی برای توقف درگیریها را تضعیف کند.
اسرائیل ۱۶ مرداد طرح پیشنهادی بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر این کشور، برای تصرف کامل غزه را تصویب کرد.
بر اساس این طرح، ارتش اسرائیل ماموریت خواهد داشت تا کنترل شهر غزه را که محل سکونت حدود ۸۰۰ هزار نفر از فلسطینیان است، به دست گیرد.
کشورهای عربی و اسلامی در بیانیه خود خواهان توقف فوری حملات اسرائیل به غزه از جمله به غیرنظامیان و زیرساختها، ورود فوری و بدون قید و شرط کمکهای بشردوستانه و حمایت از تلاشهای مصر، قطر و آمریکا برای رسیدن به توافق تبادل اسرا و کاهش تنشها شدند.
آنها همچنین بر اجرای طرح عربی-اسلامی بازسازی غزه و مشارکت در کنفرانس بازسازی که بهزودی در قاهره برگزار خواهد شد، تاکید کردند.
این کمیته بار دیگر یادآور شد که صلح عادلانه و پایدار تنها از طریق راهحل دوکشوری محقق میشود.
ویتکاف با نخستوزیر قطر درباره جنگ غزه و آزادی گروگانها دیدار میکند
اکسیوس به نقل از منابع آگاه گزارش داد ویتکاف قرار است ۱۸ مرداد در اسپانیا با محمد بن عبدالرحمن آلثانی، نخستوزیر قطر، دیدار و درباره طرح آتشبس در غزه و آزادی همه گروگانهای باقیمانده نزد حماس گفتوگو کند.
به گفته یک منبع مطلع از مذاکرات، این طرح ظرف دو هفته آینده به اسرائیل و حماس ارائه خواهد شد.
یک مقام اسرائیلی که نخواست نامش فاش شود و در این مذاکرات حضور دارد، به اکسیوس گفت: «اسرائیل با تلاشها برای دستیابی به یک توافق جامع مشکلی ندارد، اما شکاف میان اسرائیل و حماس درباره پایان جنگ بسیار بزرگ است، بنابراین صحبت از یک توافق جامع در این مرحله احتمالا بیفایده خواهد بود.»
همزمان با این تحولات، محمود بسال، سخنگوی آژانس دفاع مدنی تحت کنترل حماس در غزه، اعلام کرد ۱۸ مرداد دستکم ۱۰ نفر در سراسر این منطقه کشته شدند.
به گفته او، دستکم شش نفر در نزدیکی یک مرکز توزیع کمک در مرکز غزه کشته و ۳۰ نفر زخمی شدند.
هزاران نفر از ساکنان غزه هر روز در اطراف مراکز توزیع غذا تحت مدیریت بنیاد بشردوستانه غزه که با حمایت آمریکا و اسرائیل فعالیت میکند، جمع میشوند.
از زمان آغاز به کار این بنیاد در اوایل خرداد تاکنون، در جریان توزیع کمکها صدها تن از ساکنان غزه بهدلیل تیراندازی یا ازدحام جمعیت، جان خود را از دست دادهاند یا زخمی شدهاند.
با گذشت نزدیک به دو سال از آغاز جنگ اسرائیل علیه حماس پس از حملات مرگبار ۷ اکتبر، این گروه همچنان قدرت برتر در نوار غزه باقی مانده است.
بنا بر گزارش مدیا لاین (The Media Line) که وبسایت اسرائیلی واینت آن را بازنشر کرده، با وجود نابودی گسترده زیرساختها، ترور رهبران ارشد و محاصره سنگین، حماس همچنان قادر به اداره مناطق تحت کنترل خود، ادامه عملیات نظامی و حتی پرداخت حقوق به نیروهایش است.
کارشناسان میگویند تداوم قدرت حماس نتیجه تصادفی نیست، بلکه حاصل شبکهای است که طی دو دهه گذشته بهطور عمیق در بافت اجتماعی غزه ریشه دوانده است. مایکل میلشتاین، رئیس انجمن مطالعات فلسطین در مرکز موشه دایان، میگوید: «حماس تنها یک گروه نظامی یا حزب سیاسی نیست، بلکه نهادی گسترده است که از طریق آموزش، خیریهها، مساجد، باشگاههای جوانان و انجمنهای زنان پیوندهای اجتماعی مستحکمی ایجاد کرده است.» او تخمین میزند که حماس با وجود از دست دادن ۲۵ تا ۲۷ هزار عضو ــ بیشترشان از شاخه نظامی ــ همچنان به دلیل ساختار مقاوم و قابلیت جایگزینی نیروها، نیروی غالب در غزه است.
احسان عطایا، مسئول روابط عربی و بینالمللی جهاد اسلامی فلسطین، نیز تاکید میکند که قدرت حماس ترکیبی از تعهد ایدئولوژیک و ساختار عملیاتی منسجم است. به گفته او، حماس توانسته در میانه «جنگ نسلکشی» و «کارزار گرسنگی» کنترل سیاسی را حفظ کند و با تکیه بر سازماندهی قوی و دستگاه امنیتی، نظم داخلی را برقرار نگه دارد.
از منظر نظامی، حماس تاکتیکهای خود را تغییر داده و به جای گردانها و تیپهای بزرگ، اکنون به واحدهای کوچک سه تا هفت نفره روی آورده که در میان ویرانههای شهری به جنگ چریکی مشغولاند. فرماندهان میدانی همچنان نقش مهمی در هدایت این حملات ایفا میکنند و ارتباط عملیاتی بین واحدها حفظ شده است.
شبکه گسترده تونلهای زیرزمینی همچنان کلید توان بقا و تحرکات حماس است و امکان جابهجایی نیروها، تسلیحات و رهبران را در سراسر غزه فراهم میکند. از نظر مالی، با وجود محاصره شدید، این گروه به پرداخت بخشی از حقوق اعضا ادامه میدهد، هرچند شکل این پرداختها تغییر کرده و شامل بستههای غذایی، آب و اقلام امدادی ــ که گاه از کمکهای بینالمللی منحرف میشود ــ نیز هست.
براساس تحقیقات بیبیسی که در این گزارش به آن استناد شده، حماس پیش از ۷ اکتبر بیش از ۷۰۰ میلیون دلار پول نقد در مخفیگاههای زیرزمینی ذخیره کرده بود و اکنون بخشی از آن را به صورت محرمانه میان نیروها توزیع میکند. همچنین، این گروه از بازرگانان مالیات میگیرد، برخی کالاها مانند سیگار را با قیمت بالا میفروشد و بخشی از کمکهای بشردوستانه را برای فروش مجدد منحرف میکند.
میلشتاین و عطایا هر دو بر انسجام رهبری حماس تاکید دارند و میگویند برخلاف تصور رایج درباره شکاف میان رهبران داخلی و دفتر سیاسی در تبعید، این دو بخش در تامین مالی و تصمیمگیریهای راهبردی هماهنگ عمل میکنند.
به گفته میلشتاین، استراتژی کنونی حماس «فرسایش توان دشمن» است؛ هدف این گروه پیروزی سریع نیست، بلکه طولانی کردن جنگ و افزایش هزینههای نظامی، اقتصادی و سیاسی برای اسرائیل است تا ادامه آن غیرممکن شود. عطایا نیز این مسیر را تنها گزینه ممکن برای حماس در شرایط فعلی میداند.
میلشتاین در پایان میگوید: «حماس قوی نیست، اما هنوز ایستاده است. همین کافی است تا بفهمیم این گروه تا چه اندازه در واقعیت اجتماعی غزه ریشه دارد.»
انبیسی نیوز به نقل از منابع آگاه گزارش داد یکی از گفتوگوهای تلفنی اخیر میان دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا و بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، بر سر بحران انسانی در نوار غزه، به مشاجره و بالا گرفتن تنش «تا حد فریاد» انجامیده است.
این گزارش که جمعه ۱۷ مرداد منتشر شد، بر پایه اظهارات یک مقام ارشد آمریکایی، دو مقام پیشین این کشور و همچنین یک مقام غربی تهیه شده است.
دفتر نتانیاهو پس از انتشار این گزارش، آن را «کاملا جعلی» خواند.
انبیسی نیوز نوشت جرقه تماس پرتنش میان رهبران ایالات متحده و اسرائیل پنجم مرداد زده شد. در آن تاریخ، نتانیاهو وجود قحطی در نوار غزه را انکار کرد و گفت: «هیچ سیاستی برای گرسنه نگه داشتن [مردم] غزه وجود ندارد.»
یک روز پس از آن، ترامپ در جریان سفر خود به اسکاتلند، به مخالفت با سخنان نتانیاهو پرداخت و گفت تصاویری از کودکان غزه دیده است که «بسیار گرسنه به نظر میرسند»، در آنجا «قحطی واقعی» وجود دارد و «چنین چیزی را نمیتوان جعل کرد».
به گزارش انبیسی نیوز، نتانیاهو بلافاصله پس از این موضعگیری ترامپ، خواستار برقراری تماسی تلفنی با رییسجمهوری آمریکا شد. او در این مکالمه بار دیگر گزارشها را درباره قحطی گسترده در غزه نادرست خواند و آن را ساخته و پرداخته حماس دانست.
به گفته منابع آگاه، سخنان نتانیاهو باعث برآشفتن ترامپ شد و او با قطع صحبتهای نخستوزیر اسرائیل، شروع به فریاد کشیدن کرد و افزود مشاورانش مستنداتی در خصوص گرسنگی شدید کودکان غزه در اختیار او قرار دادهاند و او حاضر نیست به چنین صحبتهایی درباره جعلی بودن این شواهد گوش دهد.
در هفتههای اخیر، تشدید قحطی و گرسنگی در غزه واکنش فعالان و نهادهای حقوق بشری را برانگیخته است.
یک مقام اتحادیه اروپا ۱۶ مرداد در مصاحبه با خبرگزاری رویترز اعلام کرد با وجود اقدامات صورتگرفته برای ارسال کمکهای بشردوستانه به نوار غزه، وضعیت انسانی در این منطقه همچنان «بسیار وخیم» است.
آمریکا و حواشی فعالیتهای بنیاد بشردوستانه غزه
انبیسی نیوز در ادامه گزارش خود به نقل از یک منبع آگاه نوشت مکالمه تلفنی ششم مرداد ترامپ و نتانیاهو «گفتوگویی صریح و عمدتا یکطرفه» بود که در آن «بیشتر ترامپ صحبت میکرد».
یک مقام پیشین آمریکایی در همین رابطه گفت: «ایالات متحده نهتنها احساس میکند که اوضاع [در غزه] بحرانی است، بلکه بهدلیل فعالیتهای بنیاد بشردوستانه غزه، خود را در قبال آن مسئول میداند.»
او افزود تماس تلفنی ترامپ و نتانیاهو در نهایت موجب شد استیو ویتکاف، فرستاده ویژه آمریکا، برای بررسی اوضاع به نوار غزه سفر کند.
به گزارش انبیسی نیوز، مقامهای اسرائیلی از نتایج سفر ویتکاف ابراز رضایت کردند.
به باور آنها، نحوه تعامل، زبان بدن و پرسشهای مطرحشده از سوی فرستاده ویژه آمریکا نشان میداد نگرانیهای اسرائیل درباره چالشهای پیش رو بهطور موثر به او منتقل شده است.
در هفتههای اخیر، فعالیتهای بنیاد بشردوستانه غزه که تحت حمایت آمریکا و اسرائیل قرار دارد، با انتقادهای گستردهای مواجه شده است.
در جریان توزیع کمکها به دست این بنیاد، صدها تن از ساکنان غزه بهدلیل تیراندازی یا ازدحام جمعیت، جان خود را از دست دادند یا زخمی شدهاند.
۱۴ مرداد، شماری از کارشناسان و گزارشگران ویژه سازمان ملل متحد با انتشار بیانیهای مشترک، از شیوه کمکرسانی به ساکنان نوار غزه بهشدت انتقاد کردند و خواستار انحلال «بنیاد بشردوستانه غزه» شدند.
روزنامه اسرائیلی هاآرتص در تحلیلی تازه، تصمیم بنیامین نتانیاهو برای پیشبرد طرح تصرف کامل نوار غزه را «راهبرد سیاهچاله» توصیف کرده و هشدار داده که این مسیر به معنای چشمپوشی از آزادی گروگانها، ضربه به اقتصاد، نابودی مشروعیت بینالمللی اسرائیل و تضعیف آینده این کشور است.
به نوشته این روزنامه که منتقد دولت است، کابینه امنیتی اسرائیل در حال بررسی طرحی است [در زمان انتشار این مطلب طرح در کابینه به تصویب رسیده است] که بر اساس آن ارتش این کشور کنترل کامل غزه را به دست بگیرد. این در حالی است که به باور کارشناسان نظامی، جنگ میتوانست بیش از یک سال پیش پایان یابد، اما با ادامه درگیری، احتمالاً به بیش از دو سال نبرد سنگین خواهد انجامید. این روند با تلفات بیشتر، کسری تاریخی بودجه و انزوای بینالمللی همراه خواهد بود.
هاآرتص میگوید اجرای این طرح به مرگ گروگانهای باقیمانده میانجامد و شکاف عمیقتری در جامعه اسرائیل ایجاد میکند، جز در میان طیف راست افراطی که در ائتلاف حاکم نفوذ بالایی دارد. تحلیل این رسانه نشان میدهد که نتانیاهو با حمایت شرکای راستگرایش به سمت ایجاد حکومت نظامی در غزه و پذیرش مسئولیت زندگی حدود دو میلیون فلسطینی پیش میرود؛ اقدامی که احتمالاً با اسکان شهرکنشینان در مناطق منتخب آغاز خواهد شد.
این روزنامه میافزاید وزیران و نمایندگان راستگرا، بهویژه چهرههایی چون بزالل اسموتریچ، اوریت استروک و ایتامار بنگویر، عملاً جهتگیری اصلی این سیاست را تعیین میکنند و تاکنون چندین معامله آزادی گروگان را با مخالفت خود متوقف کردهاند. به گفته هاآرتص، تجربه ماههای گذشته نشان داده که گفتههای این طیف، در نهایت به اجرا درمیآید.
ایال زمیر، رئیس ستاد ارتش اسرائیل، در این گزارش بهعنوان یکی از منتقدان جدی این طرح معرفی شده است. او این اقدام را «تله استراتژیک» و «سیاهچاله» دانسته و هشدار داده که تصرف کامل غزه پنج ماه طول میکشد و عملیات پاکسازی روی زمین و زیرزمین حدود دو سال ادامه خواهد داشت. این طولانی شدن جنگ، به گفته هاآرتص، میتواند بهانهای برای نتانیاهو باشد تا انتخابات آتی را به تعویق بیندازد.
هاآرتص همچنین نتانیاهو را به پیگیری انگیزههای سیاسی شخصی متهم کرده و مینویسد که او از احساسات ملیگرایانه و ایدئولوژی «مسیحایی-امپریالیستی» در دولت خود برای توجیه ادامه جنگ استفاده میکند. این روزنامه تاکید میکند که در صورت اجرای این طرح، اسرائیل بیش از پیش به سمت الگوی حکومتهای اقتدارگرا مانند ترکیه و مجارستان حرکت خواهد کرد و جایگاه نتانیاهو به نسخهای از ولادیمیر پوتین تشبیه میشود که سیاست فتح و ویرانی را دنبال میکند.
نشریه تایمز اسرائیل گزارش داد که دفتر نخستوزیری بنیامین نتانیاهو تایید کرده است کابینه امنیتی این کشور با طرح او برای تسلط ارتش اسرائیل بر شهر غزه در شمال نوار غزه موافقت کرده است.
طبق این گزارش، در بیانیه دفتر نخستوزیری آمده است که اسرائیل در جریان این عملیات، کمکهای بشردوستانه را به غیرنظامیان خارج از مناطق جنگی ارائه خواهد داد. همچنین، اکثریت اعضای کابینه امنیتی با پنج اصل پیشنهادی نتانیاهو بهعنوان شروط اسرائیل برای پایان جنگ با حماس موافقت کردهاند. این اصول عبارتاند از: «خلع سلاح کامل حماس، آزادی همه ۵۰ گروگان باقیمانده، که گفته میشود ۲۰ نفر از آنها زنده هستند، غیرنظامیسازی کامل نوار غزه، کنترل امنیتی اسرائیل بر نوار غزه؛ و تشکیل یک دولت غیرنظامی جایگزین که نه حماس باشد و نه تشکیلات خودگردان فلسطین» است.
به گفته این رسانه، دفتر نخستوزیری اسرائیل اعلام کرده است که اکثریت قاطع وزرا طرح جایگزینی که به کابینه امنیتی ارائه شده بود را ناکافی دانستهاند، زیرا قادر به شکست حماس یا بازگرداندن گروگانها نبود. گرچه جزئیات این طرح جایگزین ذکر نشده، اما ظاهراً به پیشنهاد رئیس ستاد ارتش اسرائیل، ایال زمیر، اشاره دارد که با اشغال کامل نوار غزه مخالفت کرده و هشدار داده این اقدام میتواند به یک فاجعه انسانی و تهدیدی برای جان گروگانها منجر شود.
تایمز اسرائیل مینویسد مشخص نیست چرا بیانیه دفتر نخستوزیری تنها به اشغال شهر غزه اشاره کرده و نه کل نوار غزه، در حالی که نتانیاهو پیشتر گفته بود قصد دارد تمام این منطقه را تحت کنترل بگیرد. شهر غزه بخشی از ۲۵ درصد باقیمانده نوار غزه است که هنوز در اختیار ارتش اسرائیل قرار نگرفته و شامل چند اردوگاه پناهندگان در مرکز غزه نیز میشود.
بر اساس این گزارش، تاکید بر شهر غزه نشان میدهد که روند اشغال نظامی بهصورت تدریجی انجام خواهد شد و این عملیات از این شهر آغاز میشود. منابع اسرائیلی پیشبینی میکنند که این اقدام به تخلیه شهر غزه، که حدود ۸۰۰ هزار نفر در آن زندگی میکنند، منجر شود و به این ترتیب مساحت قابل سکونت برای جمعیت دو میلیونی غزه باز هم محدودتر شود.