لن خودورکوفسکی، مقام پیشین وزارت خارجه آمریکا، در گفت‌وگو با ایران‌اینترنشنال تاکید کرد تشکیل شورای دفاع در ایران اقدامی نمایشی از سوی حکومتی در حال فروپاشی است. او گفت سقوط جمهوری اسلامی «مسئله زمان» است نه احتمال.
این آمار دو سال پیش است و کارشناسان ارزیابی می‌کنند که نرخ کنونی بالاتر از این میزان باشد.
انتشار این گزارش در شرایطی است که دوره سانسور آمار رسمی مسکن در جمهوری اسلامی به ۱۴ ماه رسیده و مرکز پژوهش‌های مجلس نیز این گزارش خود در مورد تشدید فقر مستاجرین در ایران را ساعاتی پس از انتشار، از وب‌سایت خود حذف کرد.
بر اساس این گزارش، در سال ۱۴۰۲ حدود دو میلیون خانوار مستاجر، معادل هفت میلیون و ۶۰۰ هزار نفر، درگیر فقر بوده‌اند.
به نوشته این مرکز، بحران مسکن کشور و صعود بی‌سابقه اجاره‌بها باعث شده است خانوارهای بسیاری بر اثر هزینه مسکن، پایین‌تر از خط فقر قرار گیرند و درگیر فقر مسکن شوند.
محاسبه بر اساس «روش مکمل»
مرکز پژوهش‌های مجلس تاکید کرده که طبق روش متداول برآورد، فقر خانواده‌های مستاجر در حدود ۲۷ درصد بود اما این مرکز از «روش مکمل» در پژوهش خود استفاده کرده که این آمار را به ۴۰ درصد می‌رساند.
به نوشته این گزارش، روش مکمل توجه ویژه‌ای به هزینه تامین مسکن و خانوارهایی دارد که درآمدی بالای خط فقر دارند اما به‌دلیل افزایش اجاره‌بها، به زیر خط فقر سقوط می‌کنند.
این خانوارها پیش از هزینه‌کرد مسکن، درگیر فقر نبوده‌اند.
بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، در سال ۱۴۰۲، بیشترین تعداد خانوارهای مستاجر درگیر فقر، در خانوارهای چهار نفره برآورد شده است.
همچنین سن سرپرست بیشترین خانوارهای مستاجر فقیر، بین ۳۵ تا ۴۴ سال بوده است.
در کل، در سال ۱۴۰۲، توزیع خانوارهای درگیر فقر نشان می‌دهد سه-چهارم خانوارهای مستاجر فقیر، خانوارهایی بوده‌اند که سن سرپرست خانوار زیر ۵۵ سال بوده است.
تهران دارای بیشترین آمار مستاجران فقیر
استان تهران بیشترین خانوارهای مستاجر فقیر را دارد و کمترین تعداد خانوارهای مستاجر فقیر مربوط به استان چهارمحال و بختیاری است.
همچنین بر اساس این گزارش، در سال ۱۴۰۲ بخش عظیمی از خانوارهای مستاجر درگیر فقر جزو پنج دهک هزینه‌ای اول بوده‌اند.
مرکز پژوهش‌های مجلس هشدار داد بسیاری از خانوارهای مستاجر از بازار خرید مسکن ملکی بیرون افتاده‌اند یا به‌دلیل تورم مداوم، شکاف درآمدی و اجاره‌بهای بالا، توان مالی شرکت در طرح‌های ملی تامین مسکن را ندارند.
هشدارهای مکرر مرکز پژوهش‌های مجلس
این اولین بار نیست که مرکز پژوهش‌های مجلس نسبت به بحران مسکن در کشور هشدار می‌دهد.
مرداد ۱۴۰۳، این مرکز درباره وضعیت مسکن در تهران نوشت که قیمت هر متر مسکن، بیش از هفت برابر حداقل دستمزد یک کارگر است و «بیش از نیمی از خانوارهای ایرانی در بدمسکنی به سر می‌برند».
محسن باقری، فعال کارگری و از نمایندگان کارگران در مذاکرات دستمزد، معضل تامین مسکن برای کارگران را یک «بحران جدی» خواند و خبر داد حدود ۷۵ درصد کارگران در ایران، خانه ندارند.
باقری ۱۲ اردیبهشت امسال در مصاحبه با خبرگزاری ایلنا گفت: «برای مسکن کارگری کاری نکردند. ما حتی بعد از گذشت سال‌ها نفهمیدیم متولی مسکن کارگری کیست. سال‌های سال وعده داده شد اما اتفاقی نیفتاد .... حتی یک خانه برای کارگران نساخته‌اند.»
مرداد ۱۴۰۲، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با انتشار گزارشی سیاست‌های دولت و شهرداری در حوزه مسکن را نادرست ارزیابی کرد.
در این گزارش تصریح شد طرح‌هایی همچون ساخت میلیونی مسکن در قالب مسکن مهر و نهضت ملی مسکن یا اجرای طرح قرارگاه جهادی مسکن تهران از سوی شهرداری، کاملا به زیان گروه‌های کم‌درآمد و آسیب‌پذیر فاقد مسکن تمام شده است.
اردیبهشت ۱۴۰۲، بابک نگاهداری، رییس وقت مرکز پژوهش‌های مجلس، گفت نبود مالیات کارآمد در بخش مسکن طی سال‌های گذشته بر محبوبیت این بخش افزوده است و برآیند این جذابیت‌ها باعث شده تا قیمت مسکن در طی ۱۷ سال گذشته در تهران ۵۲ برابر شود.
خرداد امسال، خبرگزاری میزان، رسانه قوه قضاییه جمهوری اسلامی، نوشت: «نگاهی به برخی سکوهای اینترنتی نشان می‌دهد بخشی از آگهی‌های اجاره مسکن با واحد پول دلار یا یورو منتشر می‌شوند.»
این گزارش اضافه کرد: «در این آگهی‌ها، خانه‌هایی در مناطق شمالی تهران یا نقاط خاص شهر به اتباع خارجی و شهروندان اجاره داده می‌شود و مبلغ اجاره از ماهی دو هزار دلار تا حدود چهار هزار دلار یا یورو درج شده است.»
خودورکوفسکی در پادکست وب‌سایت انگلیسی ایران‌اینترنشنال به نگار مجتهدی، روزنامه‌نگار، گفت که تغییرات در شورای عالی امنیت ملی ایران نشان‌دهنده یک نظام حاکم در حال افول و «یک نمایش محض» است که به «جابه‌جا کردن صندلی‌ها روی عرشه تایتانیک» می‌ماند.
او گفت: «ما شاهد رهبری هستیم که به شکل ناامیدانه و با دست و پا زدن‌های مختلف می‌کوشد کنترل و قدرت خود را حفظ کند اما چه شورای دفاع تشکیل بدهد، چه نام پول ملی را تغییر دهد ... کشتی همچنان در حال غرق شدن است.»
۱۲ مرداد و کمتر از شش هفته پس از برقراری آتش‌بس به‌دنبال جنگ ۱۲ روزه، مقام‌های جمهوری اسلامی رسما از تاسیس نهاد جدیدی به نام «شورای دفاع» خبر دادند.
این شورا در چارچوب اصل ۱۷۶ قانون اساسی جمهوری اسلامی تاسیس شد.
بنا بر اعلام دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی، «شورای دفاع، طرح‌های دفاعی و ارتقای توانمندی‌های نیرو‌های مسلح را به‌صورت متمرکز بررسی می‌کند».
دو روز بعد، علی لاریجانی، مشاور ارشد علی خامنه‌ای، با حکم مسعود پزشکیان، به‌عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی منصوب شد.
لاریجانی بین سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۶ نیز همین سمت را بر عهده داشت.
خودورکوفسکی در نخستین دولت دونالد ترامپ به‌عنوان معاون دستیار وزیر خارجه خدمت می‌کرد و در همکاری نزدیک با نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، بر «کارزار فشار حداکثری» دولت وقت آمریکا تمرکز داشت.
او که در اتحاد جماهیر شوروی به دنیا آمده، پس از تجربه زندگی تحت نظام کمونیستی در کودکی به ایالات متحده مهاجرت کرد.
این سیاستمدار، از خارج، نظاره‌گر فروپاشی حکومت کشور زادگاهش بود. فروپاشی‌ای که به گفته او برای ایران امروز درس‌هایی دارد.
جمهوری اسلامی قادر به تغییر شرایط نیست
ارزیابی خودورکوفسکی بر تلاقی عواملی استوار است که به باورش، رهبری جمهوری اسلامی قادر به بازگرداندن روند آنها نیست: اقتصادی در سقوط آزاد، مردمی که ایمان خود را به نظام حاکم از دست دادهاند و رهبرانی که برای پوشاندن پوسیدگی عمیق ساختاری، به اقدامات ظاهری روی آوردهاند.
او در گفت‌وگو با پادکست انگلیسی ایران‌اینترنشنال، با بهرهگیری از درسهای فروپاشی شوروی، استدلال کرد که وقتی ترکهایی در یک نظام اقتدارگرا ظاهر می‌شود، سقوط آن میتواند سریعتر از آنچه انتظار میرود، رخ دهد.
خودورکوفسکی گفت که انتصاب لاریجانی به سمت رییس شورای عالی امنیت ملی، مسیر نظام را تغییر نخواهد داد: «آنها تلاش می‌کنند در بیرون قدرتمند به نظر برسند اما در داخل، نظام در حال پوسیدن است. این تغییرات در افراد، ظاهری است و اصول و مبانی همان است.»
پایان جمهوری اسلامی، تنها مسئلهای مربوط به زمان
بحران اقتصادی در ایران به حدی رسیده که حکومت میخواهد دست به حذف چهار صفر از پول ملی بزند اما حتی برخی مقام‌های جمهوری اسلامی اذعان کردهاند که چنین کاری، هرگز کمکی به بهبود بحران اقتصادی نمیکند.
از زمان جنگ ۱۲ روزه جمهوری اسلامی و اسرائیل، ایران شاهد خیزشهای بزرگ نبوده و تنها اعتصابها و اعتراضهای پراکندهای رخ داده که با حضور گسترده نیرو‌های امنیتی همراه بوده است.
مقامات جمهوری اسلامی، سرکوب و بازداشت فعالان را تشدید کرده، نظارتها را گسترش داده و نیرو‌های امنیتی را برای جلوگیری از تجمعها، در استانهای ناآرام مستقر کردهاند.
در چنین شرایطی، اعتصاب کامیونداران، مشهودترین شکل ناآرامی بوده که نشان‌دهنده نارضایتیهای عمیق و گسترده در میان مردم است.
خودورکوفسکی گفت اینها همان نیرو‌های واقعی هستند که بنیانهای حکومت را فرسوده می‌کنند و این روند با تشکیل شوراها یا تغییرات در پستها، قابل بازگشت نیست.
او گفت: «شما میتوانید چهرهها را عوض کنید، میتوانید نامها را تغییر دهید، میتوانید نهادهای جدید ایجاد کنید، اما وقتی مردم رویگردان شدهاند و اقتصاد فروپاشیده، پایان جمهوری اسلامی تنها مسئلهای مربوط به گذر زمان خواهد بود.»
