مطالب مرتبط
پمپئو در این یادداشت که دوشنبه سوم شهریور در فاکس‌نیوز منتشر شد، تاکید کرد بدون خلع سلاح کامل حزب‌الله، هیچ تلاشی برای اصلاح حکمرانی یا بازسازی اقتصادی لبنان به نتیجه نخواهد رسید.
او نوشت که آمریکا باید همراه با متحدانش، خط انتقال سلاح جمهوری اسلامی به لبنان را از میان ببرد و هر موشک و هر قطعه تجهیزات نظامی که تهران به لبنان می‌فرستد را شناسایی و نابود کند.
هم‌زمان با انتشار این یادداشت پمپئو، نعیم قاسم، دبیرکل حزب‌الله، بار دیگر اعلام کرد این گروه مسلح تحت حمایت جمهوری اسلامی به سیاست خلع سلاح دولت لبنان تن نخواهد داد.
قاسم دوشنبه سوم شهریور در ویدیویی که از او منتشر شد، افزود: «از سلاحی که ما را در برابر تجاوزات اسرائیل محافظت می‌کند، دست نخواهیم کشید.»
دفتر بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، دوشنبه در بیانیه‌ای ضمن حمایت از تصمیم دولت لبنان برای خلع سلاح حزب‌الله تا پایان سال ۲۰۲۵ اعلام کرد در صورت اجرای این طرح، آماده است در چارچوب سازوکاری امنیتی تحت نظارت آمریکا، نیروهای خود را به‌صورت مرحله‌ای از جنوب لبنان خارج کند.
در این بیانیه آمده است: «این تصمیم فرصتی حیاتی برای لبنان فراهم می‌کند تا حاکمیت خود را بازپس گیرد و اقتدار نهادهای دولتی، ارتش و حکمرانی خود را فارغ از نفوذ بازیگران غیردولتی، احیا کند.»
پنجره در حال بسته شدن است
به گفته پمپئو، آمریکا توان اطلاعاتی دارد، اسرائیل شریکی آماده است و اکنون دولت ترامپ بر دولت جدید سوریه اهرم فشار دارد، چرا که بقای آن به حمایت واشینگتن وابسته است؛ پس باید روشن شود که عبور تسلیحات ایران از خاک سوریه پیامد خواهد داشت.
او هشدار داد که اگر آمریکا اکنون اقدامی نکند، با توجه به تلاش‌های تهران برای بازسازی توان حزب‌الله و صف‌آرایی قدرت‌های منطقه‌ای برای آینده لبنان، این احتمال وجود دارد که لبنان به‌زودی به حوزه نفوذ ایران وارد شود.
روزنامه «ندای وطن» در لبنان، اول شهریور در مطلبی ضمن اشاره به دخالت‌های جمهوری اسلامی در این کشور نوشت: «لبنان امروز زیر چنگال نفوذ منطقه‌ای قرار گرفته است؛ جایی که حزب‌الله به ابزاری برای فشار ایران بدل شده، به دور از منافع دولت و مردم.»
این روزنامه تاکید کرد: «لبنان شاهد وضعیت خطرناکی است که حزب‌الله با همه بازوهایش آن را پیش می‌برد؛ با سوءاستفاده از بحران‌های فزاینده برای تضعیف دولت و کاشتن ترس در دل شهروندان.»
ارتش لبنان، تنها نیروی مشروع
پمپئو در یادداشت خود تاکید کرد: «تا زمانی که حزب‌الله ارتش خصوصی خود را حفظ کند دیگر چالش‌های واقعی لبنان همچون فساد حکومتی، سقوط بانک مرکزی و ناکارآمدی نهادهایی مانند قوه قضاییه و پلیس حل نخواهد شد.»
به گفته وزیر خارجه پیشین آمریکا، تنها یک نیروی مشروع می‌تواند مدافع لبنان باشد که آن هم ارتش این کشور است و لبنان باید از شر حزب‌الله به عنوان «یک گروه تروریستی» رها شود.
ارتش اسرائیل پیش‌تر (در ماه ژوئیه) هشدار داد حملات علیه حزب‌الله را تا زمان خلع سلاح کامل این گروه ادامه خواهد داد، حتی اگر چنین اقدامی به آغاز جنگی دیگر منجر شود.
ماموریت یونیفل باید پایان یابد
پمپئو همچنین بر پایان ماموریت نیروهای موقت سازمان ملل در لبنان (یونیفل-UNIFIL) تاکید کرد.
او یونیفل را پوششی برای تقویت نظامی حزب‌الله توصیف کرد و آن را همانند «آژانس امداد و کار سازمان ملل برای آوارگان فلسطینی» (اونروا)، نه تنها بی‌فایده بلکه بخشی از مشکل دانست و تاکید کرد: «هزینه مالیاتی آمریکا برای این ماموریت نه تنها هدر رفته بلکه ورشکستگی اخلاقی بوده است.»
به گزارش خبرگزاری فرانسه، شورای امنیت سازمان ملل متحد قرار است دوشنبه درباره تمدید ماموریت نیروهای حافظ صلح در جنوب لبنان رای‌گیری کند.
این رای‌گیری در حالی انجام می‌شود که آمریکا و اسرائیل مخالفت‌هایی با ادامه حضور این نیروها مطرح کرده‌اند.
پیش‌نویس قطعنامه‌ای که از سوی فرانسه تهیه شده، پیشنهاد می‌کند ماموریت نیروهای یونیفل که از سال ۱۹۷۸ برای جداسازی نیروهای اسرائیلی و لبنانی در جنوب این کشور مستقر شده‌اند، برای یک سال دیگر تمدید شود.
در این قطعنامه همچنین بر آمادگی شورای امنیت برای آغاز روند خروج تدریجی یونیفل و واگذاری کامل مسئولیت امنیتی به دولت لبنان تاکید شده است.
اعدام زنان در جهان امروز اتفاقی نادر است. بسیاری از کشورهایی که هنوز مجازات مرگ را حفظ کرده‌اند، به‌دلیل حساسیت‌های اجتماعی و فرهنگی، زنان را به‌ندرت پای چوبه دار می‌فرستند. اما جمهوری اسلامی این قاعده را شکسته است. طبق گزارش نهادهای حقوق بشری، در سال ۲۰۲۴ دست‌کم ۳۱ زن در ایران اعدام شدند. بالاترین میزان اعدام زنان در یک دهه گذشته و بخشی از مجموع ۹۷۵ اعدام ثبت‌شده در سال گذشته.
این روند ایران را به بزرگ‌ترین مجری اعدام زنان در جهان تبدیل کرده است. در بستر جنبش «زن، زندگی، آزادی» که زنان را به کانون اعتراضات سیاسی و اجتماعی برد، معنای این اعدام‌ها آشکارتر می‌شود: حکومت می‌خواهد نشان دهد هیچ‌کس حتی زنان، از سرکوب در امان نیست.
پیشینه تاریخی: از دهه ۶۰ تا امروز
تاریخ جمهوری اسلامی از همان آغاز با اعدام زنان گره خورد.
در دهه ۶۰، به‌ویژه در جریان کشتار زندانیان سیاسی در تابستان ۱۳۶۷، شمار زیادی از زنان زندانی سیاسی به‌طور فراقضایی اعدام شدند.
این واقعه به نماد روشنی از استفاده ابزاری از مجازات مرگ برای حذف مخالفان بدل شد. در دهه‌های بعد نیز نمونه‌هایی مانند شیرین علم‌هولی در سال ۱۳۸۹ نشان دادند که این شیوه همچنان در دستور کار است.
بنابراین اعدام زنان مخالف و فعال سیاسی نه حادثه‌ای استثنایی، بلکه بخشی از سنت دیرینه سرکوب است.
چرا اعدام زنان اهمیت ویژه دارد؟
اجرای حکم مرگ برای زنان، در مقایسه با مردان، بار معنایی و پیامدهای اجتماعی متفاوتی دارد؛ نخست به‌دلیل نادر بودن آن در جهان.
در بسیاری از کشورها زنان کمتر از سه درصد کل اعدام‌شدگان را تشکیل می‌دهند. بنابراین هر بار که زنی اعدام می‌شود، این رخداد به‌صورت آگاهانه برای ایجاد شوک اخلاقی و اجتماعی به‌کار گرفته می‌شود.
دومین دلیل، بُعد جنسیتی این اعدام‌هاست.
در جامعه‌ای مانند ایران که بدن، پوشش و نقش اجتماعی زنان موضوع حکمرانی است، اعدام یک زن مخالف، معنایی مضاعف پیدا می‌کند. این اعدام نه‌تنها یک حذف سیاسی بلکه تنبیهی جنسیتی است.
حکومت می‌خواهد نشان دهد زنانی که پا از مرزهای تعریف‌شده سنتی بیرون می‌گذارند، در نهایت با خشونت مرگبار مواجه خواهند شد.
سومین دلیل مهم بودن اعدام زنان، اثر نمادین آن بر رهبری زنانه است.
مردان بسیاری در ایران به اعدام محکوم شده و کشته شده‌اند اما حضور زنان در پای چوبه دار به‌ویژه پس از خیزش ۱۴۰۱، به‌معنای حمله مستقیم به رهبری زنانه در سیاست و جامعه است.
زنان در جنبش «زن، زندگی، آزادی» به خط مقدم اعتراض‌ها آمدند و چهره اصلی تغییر شدند. اعدام زنان سیاسی، پیام آشکاری دارد: رهبری زنانه غیرقابل قبول و هزینه‌اش مرگ است.
چهارمین نکته هم‌پوشانی این اعدام‌ها با تبعیض‌های دیگر است.
بسیاری از زنان اعدام‌شده، کرد، بلوچ یا متعلق به اقلیت‌های قومی بوده‌اند. در چنین شرایطی زن بودن با قومیت و طبقه اجتماعی تلاقی می‌کند و تبعیضی مضاعف شکل می‌گیرد.
اعدام زنان کرد یا بلوچ نه تنها حذف سیاسی، بلکه تثبیت سرکوب قومی نیز هست.
سه پرونده: زنان در معرض اعدام
پرونده‌های محمدی، عزیزی و مرادی، سه نمود از سیاست ذکر شده‌اند.
شریفه محمدی، فعال کارگری و عضو شورای سازماندهی اعتراضات کارگری است. او در سال ۱۴۰۳ به اعدام محکوم شد، حکم در دیوان عالی یک‌بار نقض شد اما بعد دادگاه انقلاب دوباره همان حکم را صادر کرد و دیوان عالی در مرداد ۱۴۰۴ آن را تایید کرد.
سازمان عفو بین‌الملل تصریح کرده است که محکومیت او صرفا به‌دلیل فعالیت‌های مسالمت‌آمیزش بوده است. اگر این حکم اجرا شود، پیامی آشکار برای جنبش کارگری خواهد بود: هر زن کارگری که اعتراض کند، به اندازه یک شورشی مسلح خطرناک تلقی می‌شود.
پخشان عزیزی، مددکار اجتماعی و فعال مدنی کرد است. او در دادگاه انقلاب به اعدام محکوم شد و دیوان عالی این حکم را تایید کرد.
فعالیت‌های امدادی و اجتماعی او در اردوگاه‌های آوارگان که ذاتا انسان‌دوستانه بودند، امنیتی‌سازی و به عنوان مصداق بغی قلمداد شد.
حکم اعدام عزیزی در صورت اجرا، معنایی فراتر از حذف فردی دارد؛ به این ترتیب که حتی کنش اجتماعی زنان در چارچوب مدنی نیز تحمل نخواهد شد.
وریشه مرادی، زن جوان کرد نیز در سال ۱۴۰۱ به اتهام بغی به اعدام محکوم شد و پرونده‌اش همچنان در دیوان عالی مطرح است. گزارش‌ها از شکنجه و روند ناعادلانه در پرونده او حکایت دارند. اگر این حکم اجرا شود، پیامی هولناک برای جامعه کرد ایران ارسال خواهد شد: مشارکت سیاسی زنان جوان کرد هزینه‌ای مرگبار دارد.
این پیام همچنین به کل جامعه ایران می‌گوید هیچ مصونیتی برای زنان حتی جوان‌ترین آن‌ها، در برابر چوبه دار وجود ندارد.
زن‌زدایی از سیاست: اعدام به مثابه بخشی از یک رویکرد کلان
مفهوم «زن‌زدایی از سیاست» فقط به اعدام محدود نمی‌شود. این استراتژی در لایه‌های گوناگون سیاستگذاری جمهوری اسلامی دیده می‌شود. از حذف سیستماتیک زنان از مناصب تصمیم‌گیری و قانون‌گذاری گرفته تا محدودسازی مشارکت آن‌ها در فضای عمومی از طریق قوانین پوشش اجباری، محدودیت‌های تحصیلی و شغلی و سرکوب رسانه‌ای.
اعدام زنان سیاسی بخشی از همین سیاست کلان است. ابزاری برای نهایی‌سازی حذف زن از سپهر سیاسی.
در این چارچوب، سه پرونده شریفه، پخشان و وریشه هر کدام یک ضلع از مثلث زن‌زدایی را نمایندگی می‌کنند: حذف زنان از جنبش‌های کارگری، از شبکه‌های مدنی و از جنبش‌های قومی.
این سه عرصه دقیقا همان حوزه‌هایی هستند که بیشترین ظرفیت را برای ایجاد تغییر در ساختار سیاسی و اجتماعی ایران دارند. به همین دلیل حکومت به حذف زنان در این حوزه‌ها اولویت داده است.
پیام متفاوت اعدام مردان و زنان
اعدام مردان در جمهوری اسلامی سابقه‌ای طولانی دارد و به‌عنوان ابزار سرکوب گسترده به کار گرفته می‌شود اما وقتی نوبت به زنان می‌رسد، معنا چند برابر می‌شود. جامعه نه‌تنها شاهد حذف یک مخالف است، بلکه شاهد شکسته شدن یکی از آخرین مرزهای اخلاقی است.
اعدام زنان، خلاف اعدام مردان، با بار سنگین‌تری از شوک اجتماعی همراه است.
از سوی دیگر، اجرای حکم مرگ برای زنان در جامعه‌ای که همواره نقش سنتی زن را در چارچوب خانواده تعریف کرده، به معنای بی‌اعتبار کردن کامل الگوهای زنانه قدرت است.
مردان ممکن است مخالف سیاسی باشند اما زنان مخالف، تهدیدی دوچندان محسوب می‌شوند، زیرا حضورشان هنجارهای جنسیتی را هم به چالش می‌کشد. به همین دلیل اعدام زنان سیاسی نه صرفا حذف یک مخالف، بلکه تلاشی برای بازگرداندن زنان به موقعیت حاشیه‌ای و بی‌قدرت است.
همچنین باید به اثر بین‌المللی این اعدام‌ها توجه کرد.
هر بار که زنی اعدام می‌شود، بازتاب رسانه‌ای آن در جهان چند برابر است. این بازتاب البته برای حکومت ایران بی‌اهمیت نیست.
به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی حتی از این بازتاب برای ارسال این پیام استفاده می‌کند: حکومت حاضر است در برابر فشارهای جهانی بایستد و از هیچ خشونتی عقب‌نشینی نخواهد کرد.
زن در برابر سیاست مرگ
پرونده‌های محمدی، عزیزی و مرادی، نشان می‌دهند اعدام زنان سیاسی در ایران بخشی از یک استراتژی کلان برای زن‌زدایی از سیاست و نقطه اوج این روند است؛ جایی که حکومت می‌خواهد با ایجاد بیشترین شوک و رعب، رهبری زنانه را به کلی غیرقابل قبول کند.
در برابر این سیاست، نخستین اصل نفی بی‌قیدوشرط مجازات مرگ برای همه انسان‌هاست اما در کنار آن، باید به معنای ویژه اعدام زنان توجه کرد.
امروز پرونده شریفه، پخشان و وریشه، فراتر از پرونده‌های فردی‌اند. آن‌ها نمادند. نماد شجاعت زنانی که در برابر ساختار سرکوب ایستاده‌اند و نماد ماهیت نظامی که برای بقای خود حتی از شکستن مرزهای اخلاقی در اعدام زنان نیز ابایی ندارد.
رند نوشت: «ایران فاقد حمایت شرکای خود مانند روسیه و چین ماند؛ موضوعی که ضعف این روابط معامله‌محور را نمایان کرد. این جنگ کوتاه نشان داد که اتحاد میان دولت‌های اقتدارگرا تا چه اندازه محدود است.»
در این تحلیل آمده است حتی شرکای بین‌المللی ایران مانند روسیه، کمک اندکی ارائه کردند؛ با وجود آنکه مسکو اخیرا توافق مشارکت راهبردی با تهران امضا کرده بود.
روسیه روشن ساخت که این پیمان به معنای ایجاد اتحاد نظامی یا کمک نظامی متقابل با ایران نیست. چین نیز واکنشی محدود نشان داد؛ تنها اسرائیل را محکوم کرد و خواستار صلح شد.
این نوشته تاکید کرد: «همکاری میان حکومت‌های خودکامه قطعا رو به افزایش است اما این روند عمدتا از خودمحوری و تلاش برای بقای رژیم‌ها ناشی می‌شود. برای نمونه، ایران و چین برای دور زدن تحریم‌های اقتصادی به روسیه کمک می‌کنند؛ نه از سر وفاداری، بلکه برای منافع خود و حمایت از رژیمی که غرب را دشمن می‌بیند.»
بر این اساس، همین روابط معامله‌محور سبب می‌شود رهبران اقتدارگرا در بزنگاه‌های واقعی حاضر به فداکاری برای متحدانشان نباشند.
مقایسه با اتحاد کشورهای غربی در جنگ اوکراین
نویسنده این مقاله، حمایت دولت‌های غربی از اسرائیل در جریان جنگ ۱۲ روزه از جمله حمایت کامل فریدریش مرتس، صدراعظم آلمان را با عدم حمایت چین و روسیه از ایران مقایسه کرد.
موسسه رند در ادامه، وضعیت کشورهای اقتدارگرا در جریان جنگ ۱۲ روزه را با شرایط مشابه غرب در جریان جنگ اوکراین مقایسه کرد و نوشت: «پژوهش ما هم‌زمان با هفتاد و پنجمین سالگرد تشکیل سازمان پیمان نظامی آتلانتیک شمالی (ناتو) در سال ۲۰۲۴، نشان داد انسجام سیاسی و وحدت هدف، از عناصر کلیدی در مقابله با چالش‌های راهبردی ناتو است و بیشتر کشورهای غربی به‌خوبی این واقعیت را می‌دانند.»
برای نمونه، مقاله به همگرایی فرانسه، آلمان، لهستان و بریتانیا در حمایت از اوکراین اشاره کرد.
با این حال، این موسسه با انتقاد تلویحی از رویکرد برخی دولت‌های جدید در اروپا نوشت که اختلافات این کشورها همچنان پابرجاست: «اسلواکی و مجارستان با وتوی تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه روسیه توانستند امتیازهای بیشتری برای منافع ملی خود بگیرند. افزون بر این، سیاست ملی هر کشور می‌تواند با یک انتخابات به‌طور ناگهانی تغییر کند. به‌طور مثال، فرانسه در حال حاضر بر همکاری در سطح اروپا، حتی در حوزه بازدارندگی هسته‌ای، تاکید دارد اما این رویکرد با پیروزی حزب راست افراطی "اجتماع ملی" ممکن است کاملا تغییر کند.»
هشدار به غرب
اکنون احزاب طرفدار اروپا و ناتو تلاش می‌کنند جایگاه داخلی خود را تقویت کنند.
به نوشته رند، این احزاب می‌کوشند با مخالفان پل بزنند و به شهروندان یادآوری کنند که چه چیزی در خطر است: «لهستان، کشورهای بالتیک و اسکاندیناوی نمونه بارزی هستند که اجماع سیاسی قوی بر سر عضویت در ناتو دارند و روسیه را تهدید امنیتی آشکار می‌دانند.»
این موسسه در پایان توصیه کرد دیگر دولت‌های اروپایی نیز باید سطح مشابهی از درک عمومی را ایجاد کنند و مزایای عضویت در ناتو و اتحادیه اروپا را به‌روشنی برای مردم توضیح دهند.
جنگ اسرائیل و ایران به‌وضوح یادآوری می‌کند که امنیت و بازدارندگی کشورها در صورت چشم‌پوشی از این اتحادها، به‌شدت آسیب خواهد دید.
