۲۱ مهر ۱۴۰۴ و پس از امضای قرارداد صلح در جنگ غزه، باقی‌مانده گروگانهای اسرائیلی زنده اسیر حماس آزاد شدند. حماس تعهد کرده است پیکرهای ۲۸ گروگان باقی مانده در غزه را هم به اسرائیل تحویل دهد. پایان بیش از ۲ سال جنگی که در آن از کودکان چندماهه، تا کهنسالان در هر دو طرف کشته شدند.
دونالد ترامپ دوشنبه ۲۱ مهر در سخنرانی خود در کنست اسرائیل با اشاره به جنگ ۱۲ روزه گفت «بسیاری از تروریست‌های ارشد ایران» از جمله فرماندهان و چهره‌های دخیل در برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی کشته شدند.
او توضیح داد که آمریکا در عملیات «چکش نیمه‌شب»، هفت بمب‌افکن بی–۲ را به ایران اعزام کرد و «صدها هواپیمای سوخت‌رسان» این عملیات را پشتیبانی کردند.
ترامپ گفت: «می‌دانستم هواپیماهای بسیار زیبایی هستند اما نمی‌دانستم چه قابلیت‌هایی دارند.»
او افزود که جنگنده‌های اف–۳۲ و اف–۱۶ نیز در این عملیات مشارکت داشتند و «۳۷ ساعت پیوسته پرواز کردند».
همزمان با سخنرانی ترامپ، محمود عباس، رییس تشکیلات خودگردان فلسطین، برای شرکت در اجلاس صلح غزه وارد شهر شرم‌الشیخ در مصر شد.
این اجلاس بین‌المللی به میزبانی عبدالفتاح سیسی، رییس‌جمهوری مصر و با رهبری رییس‌جمهوری آمریکا برگزار می‌شود و عباس به همراه دیگر رهبران منطقه‌ای و جهانی، در آن حاضر خواهد بود.
ترامپ، جمهوری اسلامی، غزه
رییس‌جمهوری آمریکا در کنست تاکید کرد حملات آمریکا و اسرائیل به ایران، مانع دستیابی جمهوری اسلامی به سلاح هسته‌ای شد.
او گفت: «اگر جمهوری اسلامی سلاح اتمی داشت، کشورهای عربی با توافق کنونی آتش‌بس غزه احساس آسودگی نمی‌کردند.»
به گفته ترامپ، تهران تنها «دو ماه با سلاح هسته‌ای فاصله داشت» اما حمله آمریکا و اسرائیل «ابر بزرگی را از فراز خاورمیانه کنار زد».
رییس‌جمهوری آمریکا با بیان اینکه جمهوری اسلامی خواهان توافق است، تاکید کرد: «نه آمریکا و نه اسرائیل، خصومتی با مردم ایران ندارند.»
او همچنین گفت باید ابتدا بر پایان جنگ اوکراین تمرکز کرد و سپس «استیون ویتکاف و جرد کوشنر می‌توانند روی توافق با جمهوری اسلامی نیز کار کنند».
ترامپ در حالی این سخنان را مطرح کرد که وزارت خزانه‌داری آمریکا به تازگی تحریم‌های گسترده بیشتری علیه جمهوری اسلامی وضع کرد.
رییس‌جمهوری آمریکا در عین حال ۱۳ مهر هشدار داد اگر جمهوری اسلامی برای از سر گرفتن برنامه هسته‌ای خود تلاش کند، آمریکا «دوباره با آن برخورد خواهد کرد».
او از رهبران حکومت ایران خواست از حمایت از «گروه‌های نیابتی و تروریسم» دست بردارند و «حق اسرائیل برای وجود و بقا» را به رسمیت بشناسند: «ما به ایران می‌گوییم آماده هستیم؛ وقتی شما آماده باشید و این اتفاق خواهد افتاد. ایرانیان مردم سخت‌کوشی هستند و نمی‌خواهند شاهد این وضعیت باشند.»
ترامپ: نتانیاهو را عفو کنید!
رییس‌جمهوری آمریکا در سخنرانی خود در پارلمان اسرائیل به مسائل داخلی این کشور نیز واکنش نشان داد.
او گفت: «آقای رییس‌جمهور [هرتزوگ]، چرا به نتانیاهو عفو نمی‌دهید؟ بیایید او را عفو کنید.»
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، از سال ۲۰۲۰ به اتهام رشوه‌خواری، تقلب و سوءاستفاده از اعتماد عمومی، در سه پرونده جداگانه محاکمه می‌شود.
او این اتهام‌ها را رد کرده است.
ترامپ که در میان تشویق ایستاده نمایندگان سخن می‌گفت، جنگ غزه را «پایان یک کابوس طولانی و دردناک» توصیف کرد و گفت: «گروگان‌ها بازگشتند و این احساس خوبی است.»
او افزود که کمک‌های نظامی آمریکا، اسرائیل را «قوی‌تر و قدرتمندتر» کرد و همین امر در نهایت به صلح انجامید.
ترامپ در ادامه حضور خود در کنست گفت: «دستاوردی بی‌سابقه است که تقریبا تمام منطقه با طرح خلع سلاح فوری غزه و خلع سلاح حماس موافقت کرده‌اند و امنیت اسرائیل دیگر تهدید نخواهد شد.»
ترامپ افزود: «اکنون زمان آن است که پیروزی‌های نظامی علیه تروریست‌ها را به جایزه نهایی یعنی صلح و شکوفایی در سراسر خاورمیانه تبدیل کنیم.»
در جریان سخنرانی ترامپ، ایمن عوده، یک نماینده چپ‌گرای کنست، با بالا بردن پلاکاردی با عبارت «فلسطین را به رسمیت بشناسید»، سخنرانی او را قطع کرد و بلافاصله از تالار بیرون برده شد.
ترامپ در واکنش گفت: «این اقدام خیلی سریع و کارآمد بود.»
رییس‌جمهوری آمریکا گفت: «این فرصت فلسطینی‌هاست که برای همیشه از مسیر جنگ و نفرت جدا شوند. زمان آن است که نیروهای شر را از میان خود بیرون کنند و از مسیر افراطی‌گری فاصله بگیرند.»
ترامپ با تشکر از کشورهای عربی و اسلامی برای تعهدشان به بازسازی غزه گفت: «کشورهای ثروتمند عرب مبالغ هنگفتی برای بازسازی غزه اختصاص داده‌اند و من هم قصد دارم در این بازسازی مشارکت کنم.»
او با اشاره به توافق آتش‌بس گفت: «من به بی‌بی [نتانیاهو] گفتم، تو به خاطر این تصمیم بیشتر از ادامه جنگ به یاد خواهی ماند. حالا می‌توانی کمی مهربان‌تر باشی، بی‌بی، چون دیگر در جنگ نیستی!»
رییس‌جمهوری آمریکا با اشاره به بن‌بست‌های سیاسی در اسرائیل، نتانیاهو را «مردی نه چندان آسان اما بزرگ» توصیف کرد و گفت: «همین ویژگی‌ها او را رهبر خوبی کرده است.»
ترامپ در پایان سخنانش گفت قصد دارد پس از کنست به مصر برود تا در نشست صلح شرم‌الشیخ شرکت کند و بعد به شوخی گفت: «نتانیاهو با سخنرانی طولانی‌اش باعث شد که من دیرم بشود. فکر می‌کردم سریع می‌آیم و می‌روم، ولی نشد.»
مرداد ۱۴۰۴؛ پذیرش نخستین طرح آتش‌بس
در مرداد ۱۴۰۴، حماس با طرح جدید آتش‌بس پیشنهادی مصر و قطر موافقت کرد؛ طرحی که از مذاکرات پیشین و مبادله‌های گروگان‌ها الهام گرفته بود. یک مقام آمریکایی به سی‌بی‌اس نیوز گفت که این طرح عناصر مورد نظر سه طرف — اسرائیل، حماس و دولت ترامپ — را در بر داشت و به‌تدریج به طرح جامع ۲۰ ماده‌ای صلح تبدیل شد.
۳۱ شهریور تا ۲ مهر ۱۴۰۴؛ مذاکرات فشرده در حاشیه سازمان ملل
در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک، استیو ویتکاف (فرستاده ویژه ترامپ) و جرد کوشنر (مشاور و داماد رئیس‌جمهوری) طرح ۲۰ ماده‌ای را به شیخ محمد بن عبدالرحمن آل‌ثانی، نخست‌وزیر قطر، ارائه کردند تا متن نهایی را بازنویسی و دقیق‌تر کنند.
سپس نسخه جدید برای رهبران عرب از جمله ترکیه و مصر ارسال شد. در اول مهر، ترامپ طرح را در نشستی با چند رهبر عرب معرفی کرد و بازخوردهای متعددی دریافت کرد. یکی از مقامات آمریکایی گفت: «آن نشست نقطه آغاز فاز سیاسی طرح بود.»
۲ تا ۶ مهر ۱۴۰۴؛ آماده‌سازی نسخه نهایی با محوریت عذرخواهی اسرائیل
پس از پایان اجلاس سازمان ملل، کوشنر و ویتکاف در نیویورک ماندند تا نسخه نهایی طرح را آماده کنند. یکی از بندهای مهم آن، عذرخواهی رسمی بنیامین نتانیاهو از قطر بود؛ اقدامی برای ترمیم روابط پس از حمله هوایی اسرائیل به دوحه که در آن چند مقام حماس و یک نظامی قطری کشته شدند.
یک مقام آمریکایی گفت: «این بند عذرخواهی اعتماد تازه‌ای ایجاد کرد و باعث شد راه برای مذاکرات جدی‌تر باز شود.»
۷ مهر ۱۴۰۴؛ تماس سه‌جانبه ترامپ، نتانیاهو و نخست‌وزیر قطر
ترامپ در دیدار با نتانیاهو در کاخ سفید، طرح را به‌طور رسمی اعلام کرد. در تماس تلفنی سه‌جانبه با نخست‌وزیر قطر، نتانیاهو بابت حملات هوایی به دوحه عذرخواهی کرد و گفت کشته‌شدن نظامی قطری «غیرعمد و مایه تأسف عمیق» بوده است.
به گفته یک مقام ارشد آمریکایی به سی‌بی‌اس، این اقدام «یک نقطه عطف در فضای بی‌اعتمادی میان طرف‌ها» بود و در جهان عرب بازتاب مثبتی داشت. در همان زمان، ارزیابی‌های اطلاعاتی نشان می‌داد که حماس نیز «به نقطه خستگی و تمایل به مصالحه» رسیده است.
اوایل مهر ۱۴۰۴؛ شکل‌گیری تماس‌های پشت‌پرده
چند روز بعد، با هماهنگی مصر، نشستی در شرم‌الشیخ میان رؤسای اطلاعاتی مصر و ترکیه و نخست‌وزیر قطر برگزار شد تا راه برای گفت‌وگوهای مستقیم اسرائیل و حماس باز شود.
در تاریخ ۱۱ مهر ۱۴۰۴، زمانی که کوشنر در فلوریدا بود و شنید حماس آماده مذاکره بر سر آزادی گروگان‌ها شده، فوراً به خانه ویتکاف در میامی رفت تا روی جزئیات طرح کار کنند.
۱۳ تا ۱۴ مهر ۱۴۰۴؛ دیدار مستقیم نمایندگان اسرائیل و حماس
با میانجی‌گری ترکیه، قطر و مصر، نمایندگان حماس و اسرائیل برای نخستین بار در شرم‌الشیخ پشت میز مذاکره نشستند. وقتی تیم‌های فنی به پیشرفت قابل توجهی دست یافتند، کوشنر و ویتکاف نیز به مذاکرات پیوستند تا بر مفاد سیاسی و انسانی توافق تمرکز کنند.
۱۶ مهر ۱۴۰۴؛ روز سرنوشت‌ساز در شرم‌الشیخ
کوشنر و ویتکاف صبح زود وارد شرم‌الشیخ شدند و بیش از ۲۰ ساعت پی‌درپی مذاکره کردند. آنان توافق را به دو مرحله تقسیم کردند:
۱. فاز اول: آزادی گروگانهای اسرائیلی و تعدادی از زندانیان فلسطینی.
۲. فاز دوم: برقراری آتش‌بسی تقریباً دائمی، خلع سلاح تدریجی گروه‌ها و تشکیل دولت تکنوکرات در غزه.
ترامپ از واشنگتن پیام داد: «اول از همه، توافق را نهایی کنید.» یکی از مقام‌ها گفت: «او در جریان همه جزئیات بود و دست‌کم سه بار مستقیماً با کوشنر و ویتکاف تماس گرفت.»
در شامگاه همان روز، مقام‌های آمریکایی از «پیشرفت‌های جدی» خبر دادند. دو طرف پس از روزها گفت‌وگو و رفع سوءتفاهم‌ها بر سر آزادی ۲۰ گروگان اسرائیلی در ازای زندانیان فلسطینی به توافق رسیدند.
یکی از مذاکره‌کنندگان گفت: «اعتماد متقابل بالا رفت، فضای انسانی‌تری بر گفت‌وگو حاکم شد و رهبران عرب احساس کردند توافق واقعاً ممکن است.»
۱۷ مهر ۱۴۰۴؛ اعلام رسمی توافق
ساعت ۵:۳۰ عصر به وقت واشینگتن (۲:۳۰ بامداد به وقت شرم‌الشیخ)، ترامپ در پستی در شبکه اجتماعی تروث‌سوشال نوشت: «امروز روزی بزرگ برای جهان عرب و اسلام، اسرائیل و ایالات متحده است. خوشا به حال صلح‌آفرینان!»
پس از اعلام توافق، کوشنر و ویتکاف به قاهره رفتند و در دیدار با عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهوری مصر، درباره فاز اجرایی طرح گفت‌وگو کردند. سپس به تل‌آویو پرواز کردند.
۱۷ مهر ۱۴۰۴، تل‌آویو؛ استقبال کابینه اسرائیل
در تل‌آویو، آن دو با اسحاق هرتزوگ، رئیس‌جمهوری اسرائیل، و سپس با بنیامین نتانیاهو دیدار کردند. در جلسه کابینه، پس از ارائه جزئیات طرح، حاضران برای آنان کف زدند. یک مقام آمریکایی گفت: «البته اختلاف‌نظرهایی وجود داشت، اما همه بر سر بازگشت گروگان‌ها و آغاز روند صلح توافق داشتند.»
مقامات آمریکایی هشدار دادند که مسیر اجرای توافق هنوز پرمخاطره است و واشینگتن به‌دقت بر جزئیات نظارت خواهد کرد تا از بروز سوء‌تفاهم جلوگیری شود.
یکی از اعضای تیم ترامپ گفت: «شاید دلیل موفقیت ترامپ این بود که اهل میانه‌روی نبود. او کاملاً در کنار اسرائیل ایستاد، و همین باعث شد اسرائیلی‌ها به او اعتماد کنند و گفت‌وگوها به‌طور بی‌سابقه‌ای صریح و خلاقانه پیش برود.»
با اجرای مرحله نخست طرح صلح، نیروهای اسرائیلی از بخش‌هایی از غزه عقب‌نشینی کرده‌اند و شمارش معکوس برای آزادی تمام گروگان‌ها آغاز شده است. اگر این روند طبق برنامه پیش برود، جهان شاهد نخستین آتش‌بس پایدار میان اسرائیل و حماس از زمان آغاز جنگ خواهد بود.
حماس ۲۵۱ نفر را در حملات ۱۵ مهر ۱۴۰۲، از اسرائیل ربود و به غزه منتقل کرد. کمی پس از حمله، تلاش‌ها برای بازگرداندن گروگان‌ها آغاز شد. علاوه بر گروگانهای اسرائیلی، اتباع سایر کشورها نیز در بین گروگان‌ها حضور داشتند.
بیشترین گروگان‌ها از کدام مناطق ربوده شدند؟
فستیوال موسیقی نوا، در نزدیکی منطقه رئیم بزرگ‌ترین محل ربایش غیرنظامیان؛ شامل نوآ آگرامانی و هِرش گلدبرگ-پولین بود.
بیشترین تعداد ربایش از یک دهکده، مربوط به دهکده نیر عوز بود، ۷۶ نفر شامل خانواده بیباس (شِری، آریل، کیفر) و آریه زالمانوویتز از این دهکده ربوده شدند.
اعضای حماس در دهکده بئِری ۳۲ نفر شامل درور اور و فرزندانش را به گروگان گرفتند و دست‌کم ۱۰ نفر را کشتند. سایر موارد در نقشه قابل مشاهده است.
اعضای حماس در دهکده بئِری ۳۲ نفر شامل درور اور و فرزندانش را به گروگان گرفتند و دست‌کم ۱۰ نفر را کشتند. سایر موارد در نقشه قابل مشاهده است.
جنسیت گروگان‌ها
اکثر گروگان‌ها مرد بودند. با این حال ۵۱ زن نیز در بین گروگان ها حضور داشتند. تصاویر زنانی که ۷ اکتبر به دست حماس ربوده شدند با دستان بسته و لباس‌های خونین، مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت.
سن گروگان‌ها در زمان گروگان‌گیری
کیفر، نوزاد خانواده بیباس که از خانه شان در نیر عوز ربوده شد ۶ ماه سن داشت، برادرش آریل نیز ۴ ساله بود. شرکت کنندگان فستیوال موسیقی عمدتا بین ۲۰ تا ۳۰ سال سن داشتند.
شغل و وضعیت گروگان‌ها
حماس تنها ۱۱ گروگان نظامی را ربود که سرباز بودند. همچنین ۱۰۰ نفر از گروگان‌ها اتباع سایر کشورها بودند که برای شرکت در جشنواره موسیقی به آنجا رفته بودند یا به عنوان کارگر در اسرائیل اقامت داشتند.
وضعیت گروگان‌ها
۲۱ مهر ۱۴۰۴، دیگر هیچ گروگان زندهای در غزه حضور نداشت. تمامی گروگان های زنده تحویل داده شدند.
در مجموع ۸۳ گروگان در جریان ربایش و انتقال به غزه و یا در زمان اسارت در غزه کشته شدند.
وضعیت پیکر گروگان‌ها
تا ۲۱ مهر ۱۴۰۴، از مجموع گروگانهای کشته، پیکر ۵۵ نفر تحویل داده شده بود. حماس تعهد داده پیکر ۲۸ گروگان کشته شده را در روزهای آتی تحویل دهد.
جنسیت کشتهها
رسانه‌ها گزارش داده‌اند که جسد کیفر نوزاد و آریل خردسال به همراه مادرشان شیری بیباس تحویل داده شده است، و شناسایی ژنتیکی انجام شده است.
شلومو مانتور، با ۸۵ یا ۸۶ سال سن، پیرترین گروگان اسرائیلی در دست حماس بود. رسانه‌ها اعلام کردند او در همان روز ۷ اکتبر به دست حماس کشته شده، اما پیکر او به عنوان گروگان به غزه انتقال داده شده است.