پدافند هوایی روسیه به اشتباه جنگنده خود را بر فراز کریمه سرنگون کرد
جنگنده سوخو-۵۷ در جریان همایش بینالمللی نظامی-فنی «ارتش-۲۰۲۰» در پایگاه هوایی کوبینکا در منطقه مسکو، روسیه، ۲۵ آگوست ۲۰۲۰، نمایش اجرا میکند
بنا بر اعلام سخنگوی نیروی دریایی اوکراین، پدافند هوایی روسیه در جریان مقابله با حملات پهپادی اوکراین، به اشتباه یکی از جنگندههای خود را در آسمان کریمه هدف قرار داده و منهدم کرده است.
وزارت خارجه لهستان در پاسخ به ایراناینترنشنال تایید کرد که مارسین ویلچک، کاردار این کشور در تهران، به وزارت خارجه جمهوری اسلامی احضار شد.
دفتر مطبوعاتی وزارت خارجه لهستان جمعه ۲۵ مهر اعلام کرد هدف از این احضار، «اعتراض مقامهای جمهوری اسلامی به سخنرانی رادوسواف سیکورسکی، وزیر خارجه لهستان، در روز ۲۲ مهر در پارلمان بریتانیا» عنوان شده است.
در بیانیه رسمی وزارت خارجه لهستان آمده است که ویلچک، کاردار موقت ورشو در تهران، در این دیدار تاکید کرد «محور اصلی سخنرانی سیکورسکی ایران نبوده» بلکه «تهدید روسیه علیه اروپا و تهاجم این کشور به اوکراین»، موضوع اصلی سخنان او بوده است.
وزیر خارجه لهستان، سهشنبه با حضور در پارلمان بریتانیا خواستار تقویت قوانین دریایی بینالمللی برای مقابله با حملونقل غیرقانونی نفت روسیه و ایران شد که به گفته او [این تجارت] در حال تامین مالی جنگ اوکراین است.
سیکورسکی گفت حدود ۳۰۰ کشتی ایرانی برای دور زدن تحریمها، فرستندههای خود را خاموش کردهاند که خطرات امنیتی و زیستمحیطی بزرگی دارد.
به گفته او، اتحادیه اروپا و آمریکا صدها کشتی روسی و ایرانی را تحریم کردهاند اما فهرستهای تحریم این دو هماهنگ نیست.
سیکورسکی خواستار اقدام هماهنگ و سختگیرانهتر شد.
تهران و اعتراض به رونمایی از پهپاد شاهد ۱۳۶
خبرگزاری فارس، وابسته به سپاه پاسداران، ۲۴ مهر اعلام کرد در واکنش به اقدام وزیر خارجه لهستان در «همکاری با یک گروه آمریکایی-صهیونیستی» برای اجرای «نمایش ضدایرانی» در پارلمان بریتانیا و طرح «ادعاهای کذب» در مورد استفاده از پهپادهای ایرانی در جنگ روسیه علیه اوکراین، رییس نمایندگی لهستان در تهران از سوی محمود حیدری، دستیار وزیر و مدیرکل مدیترانه و شرق اروپا، به وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی احضار شده است.
به گزارش خبرگزاری رویترز، یکی از دلایل حضور سیکورسکی در پارلمان بریتانیا، حضور در مراسم رونمایی از پهپاد ایرانی شاهد-۱۳۶ سرنگون شده در اوکراین بوده است.
وزیر خارجه لهستان در این نشست از ایران خواست «به جای یک آرمان، کشوری عادی شود».
استفاده روسیه از حدود ۳۸ هزار پهپاد شاهد ۱۳۶ در جنگ با اوکراین
شاهد-۱۳۶ پهپادی است که در کارخانههای تسلیحاتی جمهوری اسلامی طراحی و ساخته شده و از آغاز تجاوز نظامی روسیه به اوکراین، چند هزار فروند از آن در اختیار مسکو قرار داده شده است.
به گزارش رسانههای اوکراینی، این پهپادها بیش از نیروهای نظامی این کشور، بیمارستانها، مدارس و ساختمانهای مسکونی اوکراین را هدف گرفتهاند.
روسیه با مشارکت جمهوری اسلامی ساخت شاهد-۱۳۶ را در خاک خود آغاز کرده و در ماههای اخیر از آن با تاثیری ویرانگر علیه اوکراین، استفاده کرده است.
روسیه تاکنون بیش از ۳۸ هزار پهپاد شاهد-۱۳۶ را به سوی اهدافی در اوکراین پرتاب کرده است.
این کشور ماه گذشته در اقدامی بیسابقه علیه کشورهای عضو ناتو، یک تهاجم پهپادی را به حریم هوایی لهستان انجام داد که منجر به فعال شدن ماده چهار ناتو شد.
در ماده چهار گفته شده است: «هر گاه که به نظر یکی از اعضای ناتو، تمامیت ارضی، استقلال سیاسی یا امنیت هر یک از اعضا تهدید شود، با یکدیگر مشورت خواهند کرد.»
مشورت بر اساس ماده چهار میتواند منجر به اقدام جمعی همه ۳۰ کشور عضو ناتو شود.
یک مقام کاخ سفید اعلام کرد هند خرید نفت از روسیه را تا نصف کاهش داده است اما منابع صنعتی در هند میگویند هیچ کاهش فوریای در واردات نفت روسیه دیده نشده است.
خبرگزاری رویترز جمعه ۲۵ مهر در گزارشی به نقل از منابع صنعتی هند نوشت پالایشگاههای این کشور سفارشهای ماه نوامبر و برخی محمولههای ماه دسامبر را پیشتر ثبت کردهاند و اگر قرار بر کاهش باشد، اثر آن احتمالا از دسامبر یا ژانویه در آمار واردات مشخص میشود.
نفت روسیه به یکی از اصلیترین موارد اختلاف در مذاکرات تجاری میان آمریکا و هند تبدیل شده است.
دولت دونالد ترامپ میگوید درآمد نفتی مسکو به تامین هزینههای جنگ اوکراین کمک میکند و نیمی از تعرفههای ۵۰ درصدی اعمالشده بر کالاهای هندی نیز واکنشی به همین موضوع است.
دادههای موسسه «کپلر» نشان میدهد واردات نفت روسیه به هند در ماه اکتبر حدود ۲۰ درصد افزایش یافته و به یکمیلیون و ۹۰۰ هزار بشکه در روز رسیده است.
به گفته این موسسه، روسیه پس از حملات پهپادی اوکراین به پالایشگاههایش، صادرات خود را افزایش داده است.
ترامپ چهارشنبه گفت نارندرا مودی، نخستوزیر هند، به او قول داده خرید نفت از روسیه را متوقف کند.
وزارت خارجه هند اعلام کرد از چنین گفتوگویی میان دو رهبر - در آن روز - اطلاعی ندارد.
افت قیمت نفت و چشمانداز نامشخص مذاکرات تجاری
همزمان با این تحولات، قیمت نفت در معاملات ۲۵ مهر کاهش یافت.
بهای نفت برنت با ۴۸ سنت افت (۰.۷۹ درصد) به ۶۰ دلار و ۵۸ سنت در هر بشکه رسید.
هند بزرگترین خریدار نفت روسیه در بازارهای دریایی است.
پس از تحریمهای غرب علیه مسکو از سال ۲۰۲۲، دهلینو از تخفیفهای روسیه استفاده کرد و سهم این کشور در واردات نفت هند به حدود ۳۶ درصد (روزانه یکمیلیون و ۷۵۰ هزار بشکه) در ششماهه منتهی به سپتامبر رسید.
هند در جریان سفر مودی به واشینگتن در فوریه وعده داده بود خرید انرژی از آمریکا را به بیش از دو برابر و به ۲۵ میلیارد دلار در سال برساند اما مذاکرات برای دستیابی به توافق تجاری متوقف مانده است.
مذاکرهکنندگان آمریکایی میگویند کاهش واردات نفت روسیه شرط اصلی کاهش تعرفهها و نهایی شدن توافق تجاری است.
در همین راستا، پالایشگاههای هندی بررسی خرید ۱۰ درصد از گاز مایع مورد نیاز خود از آمریکا را آغاز کردهاند تا تراز تجاری دو کشور متعادلتر شود.
یک مقام ارشد بلاروس در هفتههای اخیر با مقامهای چند کشور اروپایی دیدار کرده تا راهی برای برونرفت مینسک از انزوای سیاسی بیابد. این تلاشها پس از بهبود روابط بلاروس با آمریکا در دولت دونالد ترامپ آغاز شده است.
خبرگزاری رویترز جمعه ۲۵ مهر به نقل از منابع دیپلماتیک نوشت یوری آمبرازیویچ، معاون پیشین وزیر خارجه بلاروس که اکنون سفیر این کشور در واتیکان است، در ماه سپتامبر دعوتنامههایی برای دیدار با دیپلماتهای اروپایی ارسال کرد.
بر اساس این گزارش، او که از سوی مینسک «بهطور غیررسمی مسئول هماهنگی تماسهای دیپلماتیک در پایتختهای اروپای غربی» معرفی شده، در ایمیلی به سفارتخانهها پیشنهاد دیدار در پاریس در روزهای شش، هشت یا ۹ اکتبر را داده بود.
سفارت بلاروس در پاریس تایید کرد که آمبرازیویچ با چند سفیر خارجی در فرانسه دیدار کرده است.
سه دیپلمات اروپایی نیز گفتند کشورهایشان چنین دعوتی را دریافت کردند و برخی از آنها با برگزاری این دیدار موافقت کردند.
یکی از دیپلماتها گفت: «آنها فکر میکنند اکنون با حضور ترامپ فرصتی ایجاد شده تا تحریمهایشان لغو شود. بنابراین در تلاشاند از این فرصت استفاده کنند.»
نزدیکی به دولت ترامپ و آزادی زندانیان سیاسی
الکساندر لوکاشنکو، رییسجمهوری بلاروس و متحد نزدیک ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه، سالهاست هدف تحریمهای غرب است اما پس از روی کار آمدن ترامپ و تلاش او برای نزدیکی به مسکو، روابط واشینگتن و مینسک بهبود یافته است.
در هفتههای اخیر، ترامپ در تماس تلفنی با لوکاشنکو او را «رهبری مورد احترام» توصیف و فرستادهای را به بلاروس اعزام کرد که مذاکرات او به آزادی بیش از ۵۰ زندانی سیاسی در اواسط سپتامبر منجر شد.
در مقابل، واشینگتن بخشی از تحریمهای شرکت هواپیمایی «بلاویا» را کاهش داد.
دو دیپلمات اروپایی این تماسها را «کارزار لبخند» توصیف کردند و گفتند مینسک میکوشد با تکیه بر روابط جدیدش با واشینگتن، خود را از وابستگی کامل به مسکو جدا نشان دهد. با این حال، بسیاری از کشورهای اروپایی با تردید به این اقدام مینگرند.
یکی از دیپلماتها گفت: «بلاروسیها میگویند نمیخواهند درگیری تشدید شود و بهدنبال خطوط گفتوگوی باز با کشورهای دیگرند اما هنوز هم از پوتین حمایت میکنند.»
اپوزیسیون بلاروس در تبعید از کاهش تحریمهای آمریکا علیه بلاویا انتقاد کرد.
سوتلانا تیخانوسکایا، رهبر مخالفان، از اتحادیه اروپا خواست تا زمان «تحقق تغییرات واقعی و پایدار دموکراتیک»، تحریمهای بلاروس را لغو نکند.
الکساندر لوکاشنکو، رییسجمهوری بلاروس
هدف لوکاشنکو، لغو تحریمهای پتاس و بازگشت به بنادر بالتیک
به گفته تحلیلگران، یکی از اهداف اصلی لوکاشنکو کاهش تحریمها بر صادرات کود پتاس بلاروس و بازگرداندن دسترسی کشورش به بنادر بالتیک است که برای صادرات حیاتیاند.
با این حال، کشورهای بالتیک از جمله لیتوانی و لتونی همچنان با لغو تحریمها مخالفاند.
پاول سلونکین، دیپلمات پیشین بلاروس که اکنون در خارج از کشور زندگی میکند، گفت: «در حال حاضر نشانهای از آمادگی لیتوانیاییها یا لتونیاییها برای برداشتن تحریمها از لوکاشنکو دیده نمیشود.»
بلاروس همچنان در ائتلاف نظامی و اقتصادی با روسیه باقی مانده و ماه گذشته رزمایش مشترکی با مسکو برگزار کرد.
لوکاشنکو همچنین پیشنهاد احداث نیروگاه هستهای جدیدی در شرق بلاروس را داده که میتواند برق مناطق تحت کنترل روسیه در اوکراین را تامین کند.
در حالی که روسیه حملات خود را به بخش انرژی اوکراین شدت داده و خاموشیها در سراسر این کشور گسترش یافته است، کارکنان یک مهدکودک در شهر چرنیهیف در شمال اوکراین برای تامین غذای کودکان در سرما و بیبرقی تلاش میکنند.
خبرگزاری رویترز جمعه ۲۵ مهر در گزارشی نوشت شهر چرنیهیف در هفتههای اخیر هدف حملات پیاپی پهپادی و موشکی روسیه به زیرساختهای برق و گاز قرار گرفته است. قطع مکرر برق، زندگی روزمره را مختل کرده و حتی مهدکودکها را بدون سیستم گرمایشی گذاشته است.
ناتالیا مشوک، آشپز ۵۹ ساله، هر روز ساعت دو بامداد از خانه بیرون میرود تا از اندک ساعات پایداری برق در شب استفاده کند و برای دهها کودک غذا بپزد.
او میگوید: «همهجا تاریک و خالی است. ترسناک است اما باید بیایی چون اینجا بچهها هستند.»
یوگنیا ساوچنکو، مدیر مهدکودک شماره ۷۲ چرنیهیف، میگوید: «بچهها در مهد هستند چون والدینشان باید سر کار بروند. کسی کار را تعطیل نکرده است.»
بر اساس گزارش رویترز، دمای اتاقهای این مهدکودک هنگام بازدید خبرنگاران از آن تنها ۱۴ درجه بود و گرما در پناهگاه زیرزمینی که بهعنوان پناهگاه حملات هوایی استفاده میشود، کمی بیشتر احساس میشد.
خاموشیها و زمستان سخت پیش رو
سوتلانا گرینچوک، وزیر انرژی اوکراین، هشدار داده است که کشورش باید برای «سختترین سناریوها» آماده باشد.
ولودیمیر زلنسکی، رییسجمهوری اوکراین نیز اعلام کرد تنها در یک هفته، از ششم تا سیزدهم اکتبر، روسیه سه هزار و ۱۰۰ پهپاد و ۹۲ موشک به خاک اوکراین شلیک کرده است.
زلنسکی ۱۸ مهر از حملات گسترده روسیه به زیرساختهای انرژی این کشور خبر داد و اعلام کرد در پی این رویداد، برق ۹ منطقه در اوکراین قطع شده است.
مقامهای اوکراینی میگویند دقت و فراوانی این حملات در دو ماه گذشته افزایش یافته و این امر زمستان ۲۰۲۵-۲۰۲۶ را دشوارتر از هر سال دیگر خواهد کرد.
روسیه میگوید که زیرساختهای نظامی را هدف قرار میدهد اما حملات به نیروگاهها و شبکه برق، میلیونها غیرنظامی را در تاریکی و سرما فرو برده است.
آسیب به میادین گاز و تهدید کمبود سوخت
نیروهای روسیه این ماه میادین اصلی گاز اوکراین را هدف قرار دادند.
وزیر انرژی گفت آسیب «قابل توجه» به تاسیسات ممکن است اوکراین را مجبور کند یکسوم بیشتر گاز وارد کند.
دولت برای نخستین بار از آغاز جنگ اعلام کرده در صورت لزوم ممکن است نه تنها برق، بلکه گاز مصرفی خانوارها را نیز جیرهبندی کند.
در حالی که سیستم گرمایش شهری اوکراین بر پایه گاز طبیعی است، ناتوانی آن در عملکرد کامل میتواند میلیونها نفر را در سرمای زیر صفر، بیپناه بگذارد.
با وجود همه سختیها، مشوک (آشپز مهدکودک) میگوید امیدش را از دست نمیدهد: «آنها میخواهند ما را بشکنند اما اوکراین تسلیم نشده و ما نمیشکنیم. ایمان به آینده ضروری است چون اگر به آینده ایمان نداشته باشیم، تلاشهایمان چه معنایی خواهد داشت؟»
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه پیشین جمهوری اسلامی، در واکنش به اظهارات اخیر سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، گفت ادعاهای او درباره مکانیسم ماشه «نادرست» است و یادآور شد در جریان مذاکرات برجام، پیشنهادهای مسکو و پاریس برای قطعنامههای شورای امنیت «به زیان ایران» بود.
خبرگزاری ایرنا جمعه ۲۵ مهر به نقل از ظریف نوشت: «نه تنها اسنپبک مربوط به روزهای پایانی مذاکرات نبود، بلکه اصلا بحث من و جان کری (وزیر خارجه وقت آمریکا) هم نبود. آقای لاوروف و فرانسویها پیشنهادی داده بودند که بسیار بد بود و ما با تلاش زیاد آن را کنار گذاشتیم.»
او افزود: «یک بار کری پیشنهادی آورد که قطعنامهها هر شش ماه تمدید شود و با درخواست دو عضو شورای امنیت، به رای گذاشته شود. به او گفتم این توهین به شعور من است و او پاسخ داد این پیشنهاد رفیقت لاوروف است. او میدانست که من و لاوروف از سال ۱۹۹۴ رفیق بودیم.»
لاوروف ۲۳ مهر درباره مکانیسم ماشه و بازگشت تحریمهای جمهوری اسلامی گفت که این بند در برجام یک «تله حقوقی» بوده و از پذیرفتن آن در زمان مذاکرات، متعجب شده است.
او اضافه کرد که این بند در مرحله نهایی مذاکرات، «مستقیما میان ظریف و کری مورد توافق قرار گرفته بود».
متفاوت با دوران احمدینژاد
ظریف گفت در سال ۱۳۹۹، زمانی که ایران هیچ تعهد برجامی انجام نمیداد، آمریکا خواستار اجرای اسنپبک شد اما ۱۳ عضو شورای امنیت مخالفت کردند.
او افزود: «در آن زمان روسیه و چین تنها کشورهایی بودند که رای منفی دادند، در حالی که در دوران محمود احمدینژاد، روسیه به تمام قطعنامههای فصل هفت رای مثبت داده بود و مانع عضویت ایران در سازمان شانگهای شده بود.»
وزیر امور خارجه دولت حسن روحانی درباره ادعای لاوروف در مخالفت با تحریم تسلیحاتی جمهوری اسلامی گفت: «وقتی وارد جلسه شدم، لاوروف گفت بیش از پنج سال مجوز لغو تحریم به تو نمیدهند، میپذیری یا نه؟ گفتم نه. گفت پس چرا وقت ما را میگیری؟ پاسخ دادم به تو ربطی ندارد. همان شب برجام نهایی شد، در حالی که به او دستور داده بودند مانع توافق شود. بعد در مصاحبه گفت ما مخالف تحریم بودیم اما ظریف ما را مجبور کرد بپذیریم.»
سخنان تازه لاوروف در شرایطی ابراز شده است که با فعال شدن مکانیسم ماشه به خواست دولتهای اروپایی، سازمان ملل متحد تحریمهای تسلیحاتی و سایر محدودیتها علیه جمهوری اسلامی را بهدلیل برنامه هستهای تهران بازگرداند.
سیاست روسها علیه تهران
وزیر پیشین امور خارجه جمهوری اسلامی با اشاره به روابط پیچیده تهران و مسکو گفت: «من هنوز به روابط راهبردی با روسیه و چین اعتقاد دارم اما روسها سیاست خود را آشکارا بیان میکنند و دو خط قرمز دارند: یکی اینکه ایران نباید با دنیا روابط عادی داشته باشد و دیگر اینکه نباید وارد درگیری مستقیم با جهان شود.»
ظریف افزود: «روسیه همیشه از توافقهای موقت مانند توافق ژنو حمایت میکرد چون مانع عادیسازی روابط ایران با جهان میشد. در آغاز مذاکرات جامع در سال ۱۳۹۲ نیز روسها گفتند تمام سوخت نیروگاه بوشهر را خودشان تامین میکنند تا نیاز ایران به غنیسازی را از بین ببرند.»
دمیترو پلِتنچوک، سخنگوی نیروی دریایی اوکراین جمعه ۲۵ مهر در گفتوگو با شبکه تلویزیونی آپستروف تیوی گفت نیروهای روسی در جریان دفاع از شبهجزیره کریمه علیه حملات پهپادی اوکراین، بهقدری فعال عمل کردند که در نهایت «هواپیمای خودشان را سرنگون کردند».
به گفته این مقام اوکراینی، پس از حملات شبانه، آتشسوزی گستردهای در یکی از انبارهای نفت در مناطق تحت اشغال روسیه در کریمه رخ داده است.
برخی منابع نظامی اعلام کردند هواپیمای ساقطشده احتمالا یک جنگنده روسی از نوع «سوخو-۳۰ اسام» بوده است.
در حادثهای جداگانه، بر اساس گزارشهای منتشر شده، سامانه پدافند هوایی روسیه به اشتباه بهسوی یک هواپیمای مسافربری در حال نزدیک شدن به مسکو هم آتش گشوده است، اما در نهایت این اقدام منجر به فاجعه نشده است.
روسیه سه شهرک در اوکراین را تصرف کرد
خبرگزاری تاس جمعه به نقل از وزارت دفاع روسیه گزارش داد که نیروهای این کشور موفق شدهاند شهرک «پریویلا» را در منطقه دنیپروپتروفسک تحت کنترل خود درآورند.
این منطقه پیشتر هدف حملات هوایی و توپخانهای روسیه قرار داشت.
همزمان، خبرگزاری دولتی ریانووستی اعلام کرد نیروهای روسی دو شهرک دیگر را در شمال شرق اوکراین، در منطقه خارکیف، تصرف کردهاند.
در هفتههای اخیر، ارتش روسیه حملات خود را در جبهههای شرقی و جنوبی اوکراین افزایش داده است، در حالی که ارتش اوکراین از مقاومت شدید در خطوط مقدم خبر میدهد.
دادگاه نظامی روسیه در شهر «روستوف-نا-دونو» ۱۵ عضو گردان اوکراینی «آیدار» را به اتهام مشارکت در «یک سازمان تروریستی» به حبسهای طولانیمدت بین ۱۵ تا ۲۱ سال در زندانهای با امنیت بالا محکوم کرد.
جلسات دادگاه این ۱۵ نفر که در سال ۲۰۲۲ به دست نیروهای روسیه اسیر شدند، بهصورت غیرعلنی برگزار شد. دیدهبان حقوق بشر اوکراین این دادگاه را «شرمآور» توصیف کرده است.
بر اساس گزارشها، این افراد به ارتکاب جنایت جنگی متهم نشدهاند و به آنها اتهام مشارکت در «تلاش برای براندازی نظم قانون اساسی فدراسیون روسیه» از اوت ۲۰۱۴ تا مارس ۲۰۲۲ زده شده ست.
گردان آیدار یکی از دهها گروه داوطلب اوکراینی بود که پس از آغاز درگیریها در شرق اوکراین در سال ۲۰۱۴ با نیروهای مورد حمایت روسیه تشکیل شد. بسیاری از این واحدها بعدا در ارتش رسمی اوکراین ادغام شدند.
رسانه روسی «ماش» گزارش داد وکیل مدافع متهمان گفته است دو نفر از آنان اتهامات را پذیرفتهاند، اما ۱۳ نفر دیگر قصد دارند به حکم دادگاه اعتراض کنند.